Kolejne tajemnice zabytków rozwiązane

ZIELONA GÓRA

Konkatedra św. Jadwigi w Zielonej Górze.

Podczas prac w kościele konkatedralnym, we wnętrzu Kaplicy Ogrójcowej, odkryto najstarsze zachowane we wnętrzu świątyni gotyckie relikty tynku, pobiał i dekoracje malarskie oraz fragmenty malarskiego wystroju wnętrza z początku XVIII wieku. Są to najstarsze relikty malarstwa ściennego nie tylko w tej świątyni, ale w całej Zielonej Górze.

W II połowie XV wieku kaplica była malowana na biało, później kremowo. Dekoracja miała formę wici roślinnej. W wieku XVI i w pierwszej połowie kolejnego stulecia była biała i czarna. Rewolucja nastąpiła właśnie u progu XVIII wieku. Na tle architektonicznym znalazły się cztery postacie - dwie to żołnierze. Przed nimi znajduje się męska postać w żółtym płaszczu.

Mężczyzna ma brodę i wąsy. Obok namalowano postać, również zwróconą w stronę widza, o jasnej, błękitnawej karnacji i twarzy okolonej włosami blond. Widać także fragmenty innych postaci. Malowidło wykonano co najmniej w dwóch warstwach. W pierwszej opracowano kompozycję i formę przedstawienia, a w drugiej i ewentualnie w kolejnych - dopracowano światłocień oraz światło.

Późniejsze dekoracje malarskie służyły jako otoczenie dla kamiennego ołtarza Grobu Pańskiego umieszczonego w kaplicy pod koniec XIX wieku. Konserwatorzy proponują pozostawienie fragmenty starszych dekoracji w formie reliktów.

KOSIECZYN

Kościółek wiejski w Kosieczynie.

W minionym roku zakończono spektakularne prace prowadzone od 2006 roku. Uzyskano ostateczne potwierdzenie, że świątynia ta należy do najstarszych i najcenniejszych zabytków drewnianej architektury sakralnej w Polsce. To jednonawowy kościółek wiejski. Wcześniej nie prowadzono badań mających ustalić wiek świątyni.

Dopiero analiza dendrologiczna potwierdziła, że kościół wybudowano prawdopodobnie w 1389 roku, a więźbę dachową nad nawą i prezbiterium w 1417 roku, wieżę zaś w 1431. Należy zatem przyjąć, że konstrukcja kosieczyńskiego kościoła pochodzi z przełomu XIV i XV wieku, co oznacza, że należy on do najstarszych drewnianych wzniesionych na terenie Polski.

W roku 2007 odkryto oryginalne średniowieczne polichromie. Tworzyły kolorowe wzory ornamentalne o motywach roślinnych i geometrycznych wykonane przy użyciu czerni szarości, czerwieni i błękitu. Przy okazji odnaleziono wzór oryginalnej kamiennej posadzki, którą wyeksponowano. Podobnie postąpiono z podstawą ołtarza.

Odtworzono także pierwotny układ otworów okiennych oraz wejście w ścianie południowej. Okna wykonano ze szklanych gomółek osadzonych w drewniane oboknia. Udało się także odtworzyć pierwotne proporcje wnętrza. Jak pisze Barbara Bielinis-Kopeć, prace te "odsłoniły surowe piękno świątyni, która stanowi prawdziwą perłę w architekturze sakralnej Polski".

MILSKO

Kościół św. Jadwigi Śląskiej w Milsku.

Historycy i konserwatorzy postanowili bliżej przyjrzeć się kościołowi św. Jadwigi Śląskiej w Milsku. Przy okazji przejrzano dokumenty dotyczące tej świątyni. Wiadomo, że do nowego kościoła przeniesiono wyposażenie ze starego, drewnianego. Jednym z obiektów, które przeniesiono, są drewniane, obite blachą i okuciami drzwi wejściowe do zakrystii.

Podczas badań konserwatorskich wykonano 37 odkrywek sondażowych i tzw. schodkowych. Co ustalono? Najstarszy murowany kościół miał formę prostokątnego korpusu z dołączonym prezbiterium. Budulcem były cegły oraz kamienie narzutowe częściowo ciosane. Prawdopodobnie pod posadzką prezbiterium znajduje się krypta.

Jak stwierdzili badacze, świątynia powstała w XVIII wieku na miejscu wcześniejszego drewnianego kościoła. Przyjęto to, bazując na tym, że najstarsze części elewacji obecnej budowli mają charakter barokowy. Do murowania stosowano wówczas zaprawę ilastą o charakterystycznej czerwonawej barwie. Główna bryła obiektu ozdobiona była fakturą powstałą przez nakłuwanie mokrej zaprawy tynkarskiej. W trakcie badań, ze względu na niewielki stopień zachowania tej warstwy tynku, nie udało się ustalić wyglądu innych detali elewacji.

JORDANOWO

Jezioro w Jordanowie.

I wreszcie sensacja archeologiczna. W latach 2011-2012 prowadzono badania w północno-wschodniej części jeziora Paklicko Wielkie i odkryto konstrukcje drewniane, stanowiące relikty mostu. Prowadził do niewielkiej wyspy lub płycizny o średnicy około 40 metrów. Prawdopodobnie w X wieku cała powierzchnia wyspy zabudowana była sosnowymi skrzyniami.

To stworzono około 935 roku. W międzyczasie poziom wody się podniósł i ówcześni jej gospodarze musieli nadbudować kilka poziomów drewna tworzącego nieregularny ruszt. Stanowił on podstawę pod kilkuwarstwową strukturę budowlaną, którą na tym etapie określa się jako moszczony drewnem trakt komunikacyjny okalający wyspę. Dębowe pale wokół wyspy stanowią zapewne pozostałości pomostów.

Nie wiadomo natomiast, czy w tym samym okresie powstało palenisko kamienne, zawierające liczne fragmenty naczyń pochodzących z XI-XII wieku. Dotychczasowe odkrycia pozwalają na uznanie wyspy za unikatową w skali Słowiańszczyzny Zachodniej. Naukowcy doszukują się podobieństw do sztucznych wysp budowanych na terenach zachodniobałtyckich we wczesnej epoce żelaza. Naukowcy namawiają do dalszych badań, które mogą się okazać prawdziwą sensacją.

Informacje pochodzą z "Lubuskich Materiałów Konserwatorskich pod redakcją Barbary Bielinis-Kopeć.

Nieruchomości z Twojego regionu