Monetarne ery w Polsce
Polska historia pieniądza tylko częściowo daje się uporządkować według globalnych epok. W głównym nurcie pozostawaliśmy w czasach denarów i dukatów – na zdjęciu wyżej piękna moneta 40-denarowa Zygmunta Augusta. W epoce nowożytnej Polska prowadziła eksperymenty z kolejnymi wersjami monet srebrnych.
Z kolei czasy dominacji funta przypadają na okres zaborów – na terenie Królestwa Polskiego walutowym punktem odniesienia był w tym czasie rubel (na zdjęciu niżej). Wreszcie w czasach powojennej hegemonii dolara system gospodarczo-walutowy PRL sprawiał, że złoty był walutą niewymienialną, a dewizy były trudno dostępne.

Skąpiec Moliera

Harpagon, bohater słynnej molierowskiej komedii, jest opętany żądzą posiadania i gromadzenia pieniędzy. Cierpi natomiast, gdy ma wydać choćby najmniejszą kwotę. Ostatecznie to chęć odzyskania szkatułki z pieniędzmi doprowadza do happy endu w cokolwiek mrocznej sytuacji – Harpagon zamierzał się bowiem żenić z ukochaną swego syna, porzuca ten zamiar w zamian za zwrot swego skarbu.

Tygiel Balzaka

W 130 utworach składających się na cykl „Komedia ludzka” znajdziemy ok. 2 tys. postaci – z najróżniejszych sfer społecznych, o różnych światopoglądach i hierarchiach wartości. Są wśród nich i księża, i bandyci, kurtyzany i matrony. Wszystkich łączy jedno – potrzeba posiadania, prestiżu i awansu społecznego. Dlatego właśnie, choć każdy z bohaterów Balzaka rozumuje inaczej, wszyscy tak samo ciułają pieniądze.

OD STENDHALA DO PROUSTA. WIELKI REALIZM i PIENIĄDZ

Koncepcja powieści realistycznej dominująca w literaturze od połowy XIX w. zakłada szczegółowe odwzorowanie życia jednostki w jej naturalnym środowisku i otoczeniu. Skoro tak, to – poznając bohatera – powinniśmy się dowiedzieć, jak jest ubrany, w jakich warunkach mieszka. I oczywiście kim jest – w sensie społecznym – i ile, mniej więcej, by użyć XIX--wiecznego określenia, „jest wart”. Tę wartość określają zaś rzecz jasna posiadany majątek, posag, roczna renta czy dochód z urzędniczej lub robotniczej pensji.
Właśnie dlatego niemal każda realistyczna powieść zawiera solidny pakiet danych na temat sytuacji majątkowej bohaterów. A ich finansowe i zarobkowe motywacje bardzo często determinują ich kluczowe życiowe wybory. Pisarze realizmu nie próbują tego maskować – przeciwnie, informują nas o zawartości portfela bohaterów na równi z opisem ich uczuć.
Na zdjęciu wyżej widzimy Marcela Prousta.