Stare Miasto w Kostrzynie nie zostanie odbudowane? Jest pomysł, aby ze zrujnowanej starówki stworzyć pomnik historii

Pod koniec października w Kostrzynie nad Odrą zorganizowano konferencję naukową poświęconą przyszłości Starego Miasta. - Pomysł tej konferencji narodził się podczas spotkania lubuskiej wojewódzkiej konserwator zabytków z burmistrzem Kostrzyna w czerwcu tego roku. Jest to konferencja poświęcona parkom kulturowym, związanym z fortyfikacjami. Kostrzyn i nasza twierdza należą właśnie do tego typu obiektów. Status tego miejsca nie jest do końca przesądzony. Pojawiło się pytanie, czy może teren Starego Miasta przekształcić w parku kulturowy - tłumaczy Ryszard Skałba, dyrektor Muzeum Twierdzy Kostrzyn.

Czym jest park kulturowy? Miejsce, które uzyska taki status, jest objęte pewnymi obostrzeniami odnośnie ochrony zabytków. Na pewno nie byłoby możliwe budowanie na dawnej starówce nowych kamienic. Ale z drugiej strony, daje to dodatkowe możliwości jeśli chodzi o pozyskiwanie funduszy. – Zaprosiliśmy tutaj nie tylko przedstawicieli świata nauki, konserwatorów zabytków, ale też przedstawicieli ministerstwa i urzędów, które podejmują decyzje w kwestii przyznawania dotacji. Liczymy na to, że ten skład osobowy pomoże nam odpowiedzieć na wiele pytań i da wskazówki, czy o parku kulturowym w Kostrzynie możemy w ogóle myśleć – mówi R. Skałba.

- Kostrzyn jest niewątpliwie bardzo cenny historycznie. Mamy tu zabytki archeologiczne, pozostałości dawnej zabudowy i tak naprawdę nie wiemy do końca, co jeszcze kryje ziemia. Jest to też unikatowy pomnik zniszczeń II wojny światowej. To nie jest tak, że nie na ochrony tego obszaru, ale być może jest ona niewystarczająca. Chronimy relikty archeologiczne, fortyfikacje, ale utworzenia parku kulturowego to decyzja samorządu. Jeśli samorząd taką decyzję podejmie, to oznacza, że widzi potrzebę dalszych działań przy tym zabytku. A to z kolei sprowadza się do tego, że utworzenie parku kulturowego ułatwia pozyskanie środków na ochronę zabytków - przyznaje Barbara Bielinis-Kopeć, lubuska wojewódzka konserwator zabytków.

Przez kilkanaście lat na terenie kostrzyńskiej starówki sporo się działo. Wyremontowano Bastion Filip, w którym powstała muzealna ekspozycja. Udało się zabezpieczyć mury obronne, częściowo oczyszczono fosę, wyremontowano Bramę Berlińską, odrestaurowano Bastion Brandenburgia. Inwestycji było więcej, ale od pewnego czasu na zabytkowej starówce dużych inwestycji w ochronę zabytków nie ma. Na terenie kostrzyńskiej twierdzy znajduje się m. in. renesansowy Bastion Król. Budowla jest w złym stanie technicznym, od lat czeka na gruntowny remont i grozi zawaleniem, dlatego obowiązuje tu zakaz wstępu. – Remont wiąże się z dużymi nakładami finansowymi, a utworzenie parku kulturowego, a może nawet pomnika historii, pomogłoby w uzyskaniu dofinansowania na dalsze prowadzenie prac i utrzymanie i zabezpieczenie tego miejsca. Pomniki historii to grupa naprawdę elitarnych zabytków – podkreśla Barbara Bielinis-Kopeć.

Przeczytaj też:

• Muzeum Twierdzy Kostrzyn znów chętnie odwiedzane przez turystów. W czasie pandemii ruch mocno spadł. Ale już widać, że jest lepiej

- Kostrzyn to ewenement. Nie dość, że twierdza bastionowa, to jeszcze miasto w stanie ruiny w jej obrębie. Te ruiny, to umarłe miasto nigdy nie uległo przekształceniu. Mamy tu do czynienia z ewidentnym unikatem i wręcz zachęcam lokalne władze aby przygotowały wniosek na stworzenie z tego miejsca pomnika historii - mówi Katarzyna Pałubska, dyrektor departamentu ochrony zabytków w Ministerstwie Kultury. - Kostrzyn dysponuje czymś niepowtarzalnym i jedynym w Polsce. To historyczna ruina o dużych wartościach zabytkowych. W ochronie historycznych ruin mamy doświadczenie. Jest tutaj ogromny potencjał i ogromne możliwości, aby Kostrzyn był znany w całej Europie - uważa prof. Piotr Molski z wydziału architektury Politechniki Warszawskiej.

O tym, czy na terenie Starego Miasta powstanie park kulturowy, decyduje samorząd. Jak taki pomysł widzą władze Kostrzyna nad Odrą? – W takich sprawach trzeba się wsłuchiwać w głosy znawców przedmioty. W profesorowie i konserwatorzy zabytków są przekonani, że park kulturowy w tym miejscu powinien powstać. Przekonują nas, abyśmy dali sobie święty spokój z próbami odbudowy Starego Miasta – mówi Andrzej Kunt, burmistrz Kostrzyna nad Odrą. Jeśli na terenie starówki powstanie park kulturowy, to będzie to obszar chroniony zarówno pod względem zabytków, jak i przyrody, która w tym miejscu jest unikatowa. – Będę za tym, żeby park kulturowy na terenie Starego Miasta. Utworzyć. Nie psujemy niczego, co się w tym miejscu znajduje. Chronimy ten teren. Kostrzyn ma ten komfort, że posiadamy około 400 hektarów terenu pod zabudowę. Możemy sobie pozwolić na chronienie kilkunastu hektarów Starego Miasta. To pomoże w staraniach o pieniądze na ratowanie zabytków w tym miejscu. Nie samym przemysłem żyje miasto. Takie miejsce jak Stary Kostrzyn też jest miastu potrzebne – uważa burmistrz.

Kiedy mógłby powstać park kulturowy? – Dyskusja na ten temat się rozpoczęła. Przed nami jeszcze dość długa droga, dyskusje z mieszkańcami i radnymi – mówi burmistrz. Pomysł ma szansę na zrealizowanie w perspektywie miesięcy, ale bardziej realny jest termin kilku lat.