Sprawdź, jak podzielić majątek małżeński

- Od pół roku żyję w separacji - faktycznej, ale niepotwierdzonej orzeczeniem sądowym. Mieliśmy w banku odłożoną sporą kwotę pieniędzy. Konto było na męża, ja miałam do niego upoważnienie. Oczywiście, z chwilą separacji mąż je cofnął. Czy istnieje prawna możliwość odzyskania połowy tych oszczędności?
- Może pani złożyć do sądu wniosek o ustalenie rozdzielności majątkowej z datą wsteczną. To jest z dniem, od którego żyjecie w separacji. Wówczas w podziale majątku sąd będzie brał pod uwagę składniki wchodzące w skład majątku wspólnego na dzień ustalenia rozdzielności majątkowej, a więc również pieniądze na rachunku bankowym.
Co do zasady rozdzielność majątkowa powstaje z dniem oznaczonym w wyroku, który ją ustanawia. W wyjątkowych przypadkach sąd może ją ustanowić z dniem wcześniejszym niż wytoczenia powództwa. W szczególności, jeżeli małżonkowie żyli w rozłączeniu. Pod tym pojęciem należy rozumieć separację faktyczną.

- W trakcie trwania małżeństwa kupiliśmy z żoną lokal, który wszedł do majątku wspólnego. Obecnie orzeczono nasz rozwód. Po zakończeniu tej sprawy, bez uprzedniego podziału majątku wspólnego, była żona darowała udział w połowie tej nieruchomości naszemu dziecku. Czy sąd wieczystoksięgowy nie powinien zakwestionować takiej umowy, skoro zawarto ją bez wcześniejszego podziału wspólnego majątku?
- Bezpośrednim skutkiem wyroku rozwodowego jest zmiana sytuacji prawnej przedmiotów dotychczas objętych bezudziałową wspólnością majątkową małżonków. Wyraża się ona w tym, że staje się współwłasnością rozwiedzionych małżonków w równych częściach ułamkowych. Istnieje przy tym jednak możliwość sądowego ukształtowania udziałów w majątku wspólnym - odmiennie, niż zakłada ustawodawca, to jest każdy po połowie. Nie jest to jednak przeszkodą do ujawnienia rozwiedzionych małżonków (w udziałach po 1/2 części) w księdze wieczystej prowadzonej dla nieruchomości objętej uprzednio wspólnością majątkową. Odbywa się to wyłącznie na podstawie prawomocnego wyroku rozwodowego.
Skoro tak, to rozwiedziony małżonek może rozporządzać również swoim udziałem na rzecz osób trzecich - także bez uprzedniego ujawnienia swojego prawa w księdze wieczystej.
Zgodnie z przepisami do ujawnienia właściciela w księdze wieczystej wystarczy, aby następstwo prawne po osobie wpisanej jako właściciel zostało wykazane odpowiednimi dokumentami. W przypadku dokonania umowy darowizny na rzecz syna rozwiedzionych małżonków podstawę wpisu prawa własności na jego rzecz będzie stanowiła umowa darowizny oraz prawomocny wyrok rozwodowy. Sąd wieczystoksięgowy nie może więc kwestionować ważności zawartej umowy, jak również domagać się innych dokumentów, na przykład orzeczenia o podziale majątku wspólnego.

- Co powinien zawierać wniosek o podział majątku?
- Musi dokładnie określić składniki majątku podlegające podziałowi oraz przedstawić dowody prawa własności. Jeżeli w skład wchodzi nieruchomość, przede wszystkim trzeba dołączyć odpis z księgi wieczystej. W przypadku rzeczy ruchomych sądy w zasadzie nie wymagają specjalnych dokumentów. Jeżeli jednak dojdzie do sporu między małżonkami, konieczne będzie przedstawienie dowodów na poparcie ich racji. Bardzo popularnym środkiem dowodowym jest przesłuchanie świadków wskazanych przez małżonków.
Ponadto wniosek powinien zawierać: * oznaczenie sądu, do którego jest skierowany * dane osobowe uczestników, ich przedstawicieli ustawowych i pełnomocników * określenie wartości majątku podlegającego podziałowi * przytoczenie okoliczności faktycznych uzasadniających żądanie oraz przedstawienie dowodów na ich poparcie * podpis wnioskodawcy albo jego przedstawiciela ustawowego czy też pełnomocnika.
Wraz z wnioskiem należy sądowi przedstawić dokument, który potwierdza ustanie wspólności majątkowej. Na przykład wyrok rozwodowy, małżeńską umowę majątkową w formie notarialnej, wyrok sądu ustanawiający rozdzielność majątkową w trakcie małżeństwa. Jednocześnie wskazuje się proponowany sposób podziału.
Sprawę o podział majątku wspólnego rozstrzyga sąd rejonowy miejsca położenia majątku, a jeżeli jeden z małżonków zmarł - spadku.

- Jak wygląda wycena składników majątku w postępowaniu o podział majątku?
- Skład i wartość majątku ulegającego podziałowi ustala sąd. Skład ustala się według stanu na dzień ustania wspólności majątkowej, a jego wartość - według cen rynkowych z daty podziału.
Wytłumaczmy to na przykładzie: wspólność ustawowa między małżonkami ustała 5 stycznia 2011 roku. Podziału majątku wspólnego dokonano 20 maja 2012 roku. Sąd ustali jego skład na dzień 5 stycznia 2011 roku, a wartość będzie wyceniona według cen obowiązujących 20 maja 2012 roku.
Gdy między małżonkami istnieje rozbieżność co do wartości majątku, co dotyczy głownie wyceny nieruchomości, niezbędne może być powołanie biegłego. Za jego opinię płacą małżonkowie.

- Jakie są koszty sądowego postępowania o podział majątku?
- Wnioskodawca musi liczyć się z kosztami opłaty sądowej oraz ewentualnym wynagrodzeniem biegłego. Opłata sądowa "uruchamia" postępowanie przed sądem, który bez jej uiszczenia nie podejmie żadnych czynności.
Obecnie od wniosku o podział majątku wspólnego po ustaniu małżeńskiej wspólności majątkowej pobiera się opłatę stałą w kwocie 1.000 zł. Lub 300 zł - jeżeli wniosek zawiera zgodny projekt podziału.
Gdy pomiędzy uczestnikami powstaje spór w zakresie wartości poszczególnych składników majątku, trzeba powołać biegłego rzeczoznawcę, który oszacuje wartość jego poszczególnych składników. Wynagrodzenie może wynosić od kilkuset do nawet kilku tysięcy złotych, szczególnie jeśli trzeba powołać kilku biegłych.

Konsultacja merytoryczna: Marlena Olcha, adwokat z kancelarii adwokata Mariusza Ratajczaka.

Nieruchomości z Twojego regionu