Kto ma prawo do spadku? Relacja z dyżuru eksperta. Poradnik spadkowy

* Jestem jednym ze spadkobierców po ojcu, na podstawie postanowienia sądu o stwierdzeniu nabycia spadku. Czy muszę zgłosić spadek do urzędu skarbowego?
- Tak. Nabycie spadku podlega opodatkowaniu podatkiem od spadku. W tym celu należy zgłosić się do urzędu skarbowego, gdzie po złożeniu deklaracji, zostanie wydana decyzja zwalniająca z podatku lub ustalająca jego wysokość. Obecnie obowiązujące przepisy ustawy o podatku od spadków i darowizn, która reguluje te sprawy, zawierają całkowite zwolnienia między osobami bliskimi- rodzice - dzieci, małżonkowie, dziadkowie - wnuki. Ale pod warunkiem, że zgłoszenie to nastąpi w terminie 6 miesięcy od stwierdzenia, że jest się spadkobiercą. W przypadku postanowienia sądu - od daty jego uprawomocnienia się. A przy notarialnym potwierdzeniu dziedziczenia - z dniem podpisania tego dokumentu.

* Kto jest zwolniony z podatku od spadku?

- W świetle obowiązujących przepisów, zwalnia się od podatku od spadku, nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez małżonka spadkodawcy, jego dzieci wnuki, prawnuki(tzw. zstępnych), rodziców dziadków, pradziadków (tzw. wstępnych) spadkodawcy, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę, jeżeli osoby te zgłoszą nabycie spadku właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego. Kwestię tę reguluje ustawa o podatku od spadków i darowizn z 28 lipca 1983 roku ze zm.

* Czy spadek można podzielić u notariusza, czy należy to zrobić w sądzie i jakie wiążą się z tym opłaty?

- Majątek spadkowy można podzielić zarówno u notariusza jak i w sądzie. Jest to czynność, którą nazywamy działem spadku. Jeśli pomiędzy spadkobiercami nie ma zgody, sprawę należy skierować do sądu. Natomiast w przypadku, gdy spadkobiercy są zgodni, mogą zrobić w tym zakresie umowę. Jeśli przedmiotem działu spadku jest nieruchomość, mieszkanie spółdzielcze, koniecznie należy dział spadku przeprowadzić u notariusza. Co do innych rzeczy np. ruchomości - wystarczy pisemna umowa między spadkobiercami. Dział spadku podlega opodatkowaniu. Opłaty w sądzie wynoszą od 300 zł do 1.000 zł, u notariusza zależą od wartości przedmiotu umowy.

* Rodzice moi zmarli w 2001 r. Zostawili dla mnie w testamencie gospodarstwo rolne. Nie mam wykształcenia rolniczego. Jestem pracownikiem naukowym. Czy mam prawo do tego gospodarstwa? Uprawia je moja siostra, która pracuje w nim od dzieciństwa. Jest nas tylko dwoje rodzeństwa.
- Ustawa z 28 lipca 1990 roku o zmianie ustawy Kodeks cywilny, wprowadziła 1 października 1990 roku, istotne zmiany przy dziedziczeniu gospodarstw rolnych, które ograniczały krąg osób mogących być spadkobiercami. Zniesione zostały bowiem ograniczenia przy testamentowym dziedziczeniu gospodarstw rolnych. Spadkodawca zatem w testamencie, może przeznaczyć gospodarstwo rolne komu chce. Przepisy dotyczące ustawowych ograniczeń, zostały uznane wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z 31 stycznia 2001 r za niekonstytucyjne w zakresie, w którym odnoszą się do spadków otwartych (chodzi datę śmierci spadkodawcy) od dnia 14 lutego 2001 r. Zatem w pana sytuacji kwalifikacje nie mają znaczenia przy dziedziczeniu.

* Dostałem postanowienie sądu, gdzie jestem spadkobiercą w ¼ części, a w skład spadku wchodzi dom i działka, co to dla mnie oznacza?
- W sytuacji dziedziczenia ułamkowej części praw do spadku, oznacza to dla spadkobiercy, że pozostanie on współwłaścicielem przedmiotów wchodzących w skład spadku. W związku z tym nie będzie on miał fizycznie wyodrębnionego ułamka w przedmiotach należących do spadku. Można wtedy dokonać działu spadku tak, że np. jedna osoba otrzyma w całości daną rzecz, z obowiązkiem na przykład spłacenia pozostałych współwłaścicieli, bądź też jeśli jest to możliwe np. w przypadku gruntu - można go podzielić na działki.