Jak głosować w wyborach 2023: co zabrać do lokalu wyborczego, jak przygotować się do głosowania i oddać ważny głos

Głosowanie na jedną z wybranych opcji politycznych lub kandydatów, jak i wszelkiego rodzaju referenda odbywają się w wyznaczonych do tego specjalnie pomieszczeniach. Zwykle są to punkty użyteczności publicznej. Gdzie odbywa się głosowanie i w jakich godzinach otwarte są lokale wyborcze? Określa to art. 39 Kodeksu Wyborczego. Zgodnie z nim głosowanie organizowane jest w lokalu obwodowej komisji wyborczej w obwodzie, czyli tzw. lokalu wyborczym. Istnieją też w tej kwestii pewne ograniczenia. W jednym pomieszczeniu może znajdować się bowiem tylko jeden lokal wyborczy.

W wersji przepisów obowiązującej od 31 marca 2023 r. do 31 grudnia 2029 r. głosowanie odbywa się bez przerwy od godziny 7:00 do godziny 21:00. Istotne jest jednak to, że o godzinie zakończenia głosowania decyduje przewodniczący obwodowej komisji wyborczej. Co więcej, mogą w nim uczestniczyć tylko ci wyborcy, którzy przybyli do lokalu wyborczego przed godziną zakończenia głosowania. Tu też są pewne wyjątki.

Głosowanie w odrębnych obwodach głosowania oraz w obwodach głosowania utworzonych na polskich statkach morskich może się bowiem zaczynać później niż o godzinie 7:00, o ile nie będzie to miało wpływu na możliwość sprawnego oddania głosu przez wszystkich uprawnionych wyborców. Ponadto, biorąc pod uwagę inne strefy czasowe, na statkach morskich oraz za granicą jest ono organizowane między godziną 7:00 a 21:00 czasu miejscowego w każdym dniu wyborów. Gdyby jednak głosowanie miało się zakończyć w dniu następnym po dniu głosowania w kraju (a więc po 24:00), musi być ono zorganizowane w dniu poprzedzającym.

Wybory na żywo! Zobacz naszą relację wyborczą

Zajrzyj na specjalny serwis wyborczy

Jeśli chodzi o wcześniejsze zakończenie głosowania w odrębnych obwodach głosowania oraz w obwodach głosowania utworzonych na polskich statkach morskich, może ono nastąpić tylko wtedy, gdy wszyscy wyborcy wpisani do spisu wyborców oddadzą swe głosy. Zarządzenie wcześniejszego zakończenia głosowania jest możliwe jednak nie wcześniej niż o godzinie 18:00. Decyduje o tym przewodniczący obwodowej komisji wyborczej. Jego obowiązkiem jest wówczas zawiadomienie o tym fakcie osoby kierującej jednostką, wójta oraz właściwej komisji wyborczej wyższego stopnia.

Zgodnie z art. 47 Kodeksu wyborczego głosowania w wyborach nie wolno przerywać. Jeśli w związku z nadzwyczajnymi wydarzeniami byłoby to niemożliwe, obwodowa komisja wyborcza może zarządzić jego przerwanie, przedłużenie albo odroczenie do dnia następnego. Niezbędna jest jednak w tym przypadku stosowna uchwała. Obwodowa komisja wyborcza podejmuje ją po uzyskaniu zgody właściwej komisji wyborczej wyższego stopnia.

Taka uchwała musi być także natychmiast podana do publicznej wiadomości, przekazana właściwej komisji wyborczej wyższego stopnia, wójtowi oraz przesłana Państwowej Komisji Wyborczej za pośrednictwem komisji wyborczej wyższego stopnia.

Wskutek nadzwyczajnych zdarzeń jest także możliwe zamknięcie lokalu wyborczego przez obwodową komisję wyborczą. W tym przypadku zapieczętowany zostaje otwór urny wyborczej. Musi być ona także oddana, wraz ze spisem wyborców, na przechowanie przewodniczącemu komisji. Następnie protokolarnie ustalana jest liczba niewykorzystanych kart do głosowania. Umieszczana jest ona wówczas w opieczętowanym pakiecie oraz oddawana na przechowanie przewodniczącemu komisji. Ponadto ustala ona liczbę osób uprawnionych do głosowania, czyli liczbę osób ujętych w spisie wyborców, oraz liczbę kart wydanych – na podstawie podpisów osób w spisie wyborców.

Gdy wszystkie z tych czynności zostaną już wykonane, przewodniczący obwodowej komisji wyborczej zamyka lokal wyborczy i opieczętowuje wejście do lokalu pieczęcią komisji. Oddawana jest ona wówczas na przechowanie zastępcy przewodniczącego lub innemu członkowi komisji.

Do wpisania do spisu wyborców w kraju uprawnione są osoby, którym przysługuje prawo do wybierania. Dotyczy to obywateli, którzy ukończyli 18. rok życia oraz nie są pozbawieni praw publicznych prawomocnym orzeczeniem sądu, praw wyborczych prawomocnym orzeczeniem Trybunału Stanu czy też ubezwłasnowolnione prawomocnym orzeczeniem sądu.

Takie osoby znajdują się w spisach wyborców. Każda z nich może być zlokalizowana tylko na jednej liście, w jednym lokalu. Spis wyborców składa się z:

• części A – w wyborach do sejmu i do senatu, w wyborach Prezydenta Rzeczypospolitej oraz w wyborach do rad powiatów i sejmików województw,
• części A i części B – w wyborach do Parlamentu Europejskiego w Rzeczypospolitej Polskiej, w wyborach do rad gmin oraz w wyborach wójta.

W części A znajdują się obywatele Polski. Oprócz imienia i nazwiska są dostępne takie dane jak imię ojca, data urodzenia, numer ewidencyjny PESEL i adres wyborcy.

Część B spisu wyborców obejmuje z kolei obywateli Unii Europejskiej niebędących obywatelami polskimi, jeśli mają oni uprawnienia do korzystania z praw wyborczych w wyborach, które zostały zarządzone w Rzeczypospolitej Polskiej. Na liście oprócz imienia i nazwiska znajdują się wówczas imię ojca, data urodzenia, obywatelstwo państwa członkowskiego Unii Europejskiej, a także numer paszportu lub innego dokumentu stwierdzającego tożsamość oraz adres wyborcy.

Każdy spis wyborców jest sporządzany i aktualizowany przez gminę, jako zadanie zlecone, na podstawie rejestru wyborców. Jest to dokument przygotowywany w 2 egzemplarzach dla każdego obwodu głosowania, według miejsca zamieszkania z ostatnią aktualizacją najpóźniej w 21 dniu przed dniem wyborów. Jeden egzemplarz spisu wyborców trafia w przeddzień wyborów do przewodniczącego właściwej obwodowej komisji wyborczej.

Mimo wpisania na stałe do jednego spisu wyborców na pisemny wniosek wniesiony do urzędu gminy najpóźniej w 5 dniu przed dniem wyborów możemy się dopisać do spisu wyborców w wybranym przez siebie obwodzie głosowania na obszarze gminy właściwej ze względu na miejsce stałego zamieszkania albo tej, w której czasowo przebywamy. Wyjątkiem są jedynie wybory do organów stanowiących jednostki samorządu terytorialnego, wybory wójta oraz wybory uzupełniające do senatu. W ich przypadku możliwe jest głosowanie tylko wyborców stale zamieszkałych na obszarze okręgu wyborczego, w którym przeprowadzane są wybory.

Jeśli chodzi o wyborców przebywających za granicą i posiadających ważne polskie paszporty lub w przypadku obywateli Unii Europejskiej niebędących obywatelami polskimi – ważny paszport lub inny dokument stwierdzający tożsamość, są oni dopisywani do spisu wyborców w danej lokalizacji przez właściwego terytorialnie konsula. Niezbędne jest w tym przypadku przygotowanie osobistego zgłoszenia. Przyjmuje ono jedną z kilku form – ustną, pisemną, telefoniczną, telegraficzną lub elektroniczną (a więc np. mailowo).

Trzeba jedynie pamiętać o najważniejszych elementach takiego zgłoszenia. Przede wszystkim powinno ono zawierać nazwisko i imię (imiona), imię ojca, datę urodzenia, numer ewidencyjny PESEL, oznaczenie miejsca pobytu za granicą, numer ważnego polskiego paszportu, a także miejsce i datę jego wydania.

Jeśli chodzi natomiast o obywateli polskich czasowo przebywających za granicą – niezbędne będzie jeszcze uzupełnienie miejsca wpisania wyborcy do rejestru wyborców. W przypadku obywateli Unii Europejskiej niebędących obywatelami polskimi zgłoszenie powinno zawierać dodatkowo numer innego ważnego dokumentu stwierdzającego tożsamość (np. paszportu), a także miejsce i datę jego wydania. Istotne jest także to, że taki wniosek można przygotować najpóźniej w 3 dniu przed dniem wyborów.

Udając się do lokalu wyborczego, powinniśmy się w odpowiedni sposób przygotować. Dzięki temu unikniemy przykrych niespodzianek. Co trzeba zabrać na wybory do lokalu wyborczego? Żeby można było zagłosować, należy wziąć ze sobą dokument ze zdjęciem. Pozwoli on na ustalenie tożsamości. Podstawowym dokumentem tego typu jest dowód osobisty. Jeśli chodzi o głosowanie za granicą, może to być także paszport. Osoby, które w momencie głosowania mają ukończone 18 lat, ale jeszcze nie otrzymały tego dokumentu, mogą zabrać ze sobą z kolei legitymację szkolną. Nowością w ostatnich latach jest to, że swoją tożsamość w lokalu potwierdzimy także na podstawie mTożsamości, czyli usługi dostępnej w aplikacji Ministerstwa Cyfryzacji – mObywatel.

Jeśli zmienimy miejsce pobytu przed dniem głosowania w wyborach do sejmu i senatu, otrzymamy, na podstawie naszego wniosku, zaświadczenie o prawie do głosowania. Wydaje je właściwy ze względu na miejsce zamieszkania urząd gminy lub właściwy konsul albo kapitan statku.

Z takim dokumentem możemy głosować w dowolnym obwodzie głosowania w kraju, za granicą lub na polskim statku morskim. Wniosek o wydanie zaświadczenia o prawie do głosowania można zgłosić pisemnie, online, jak i osobiście w urzędzie gminy (konsulacie lub na polskim statku morskim), w którym będziemy ujęci w spisie wyborców, najpóźniej do określonego dnia przed wyborami. Zaświadczenie odbieramy za pokwitowaniem, osobiście lub przez upoważnioną pisemnie osobę. W szczególnie uzasadnionych przypadkach konsul może jednak wysłać także wyborcy zaświadczenie za zwrotnym pokwitowaniem odbioru.

Do lokalu wyborczego możemy zabrać także własny długopis, którym oddamy głos. To rozwiązanie, które było szczególnie zalecane w trakcie pandemii COVID-19, ale ze względów sanitarno-epidemiologicznych stało się już nawykiem wielu wyborców.
Po weryfikacji dokumentu tożsamości jako wyborca otrzymujemy od komisji kartę do głosowania dotyczącą przeprowadzanych wyborów i opatrzoną jej pieczęcią. Należy wówczas już tylko pokwitować otrzymanie tego dokumentu własnym podpisem w rubryce spisu wyborców głosujących w danym lokalu.

Informacje o tym, w jaki sposób należy oddać ważny głos, znajdują się na dole karty do głosowania. Aby został on zaliczony, należy postawić znak „X” w kratce przy wybranym kandydacie lub opcji. Należy pamiętać, że znakiem „X” są co najmniej dwie linie przecinające się w obrębie kratki. Stosując się do tych wytycznych, możemy zyskać pewność, że nasz głos będzie uwzględniony w wyborach.

Kiedy oddany w wyborach głos jest nieważny? Precyzuje to instrukcja wyborcza dostępna w lokalach wyborczych. Jest to co najmniej jedna z następujących sytuacji:

• do urny zostanie wrzucona pusta karta wyborcza,
• przy nazwisku kandydata zamiast znaku „X” pojawi się inny symbol,
• znak „X” znajdzie się poza kratką z wybraną opcją lub nazwiskiem kandydata,
• znak „X” nie będzie przecinał co najmniej dwóch linii w obrębie kratki,
• znak „X” znajdzie się w kratkach zbyt dużej ilości pól (np. gdy należy zagłosować na jednego kandydata, a głos zostanie oddany na dwóch).

Jesteśmy na Google News. Dołącz do nas i śledź Portal i.pl codziennie. Obserwuj i.pl!

Gdy otrzymamy kartę do głosowania od Komisji Wyborczej, powinniśmy udać się do takiego miejsca w lokalu wyborczym, które zapewnia tajność. Jest ich wyznaczonych co najmniej kilka. Kodeks wyborczy precyzuje, że są to miejsca, w których możliwe jest nieskrępowane zapoznanie się z kartą do głosowania, a także jej wypełnienie tak, żeby było to niewidoczne dla innych osób.

Gdy zaznaczymy już właściwą pozycję lub pozycje na kartach do głosowania, wrzucamy kartę do urny. Znajduje się ona w dostępnym i widocznym miejscu lokalu wyborczego. Jak prawidłowo wrzucić kartę do urny wyborczej? Istotne jest to, by zadrukowana część karty była niewidoczna, więc najlepszym rozwiązaniem będzie jej złożenie.

Przepisy Kodeksu wyborczego precyzują kwestie tajności głosowania w tym zakresie. Zgodni z nim przewodniczący obwodowej komisji wyborczej może wyznaczać członka komisji, który będąc w bezpośredniej bliskości urny, zapewnia jej nienaruszalność oraz przestrzeganie przez wyborców niezauważenia tego, jak zagłosowały inne osoby. Odrębną od standardowej formą oddawania głosów jest forma korespondencyjna.

Głosowanie korespondencyjne to takie rozwiązanie, w którym jako wyborca otrzymujemy zestaw dokumentów, dzięki któremu możliwe jest prawidłowe oddanie głosu w danych wyborach. Jego skład, zgodnie z przepisami Kodeksu wyborczego, jest taki sam. Obejmuje on kopertę zwrotną, kartę lub karty do głosowania (w zależności od rodzaju wyborów), kopertę na kartę do głosowania, instrukcję głosowania oraz oświadczenie o osobistym i tajnym oddaniu głosu na karcie głosowania.

Do głosowania korespondencyjnego uprawnienia mają obecnie wyborcy:

1. niepełnosprawni o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności w rozumieniu ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych może głosować korespondencyjnie,
2. podlegający w dniu głosowania obowiązkowej kwarantannie, izolacji lub izolacji w warunkach domowych, o których mowa w ustawie z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi,
3. którzy najpóźniej w dniu głosowania skończyli 60 lat.

Zamiar głosowania korespondencyjnego należy zgłosić każdorazowo do komisarza wyborczego, najpóźniej do 13 dnia przed dniem wyborów, z wyjątkiem wyborcy podlegającego w dniu głosowania obowiązkowej kwarantannie, izolacji lub izolacji w warunkach domowych. Ta ostatnia grupa osób może zgłosić zamiar wybierania w ten sposób nawet do 5 dnia przed wyborami. Co więcej, głosujący, który rozpoczął podleganie obowiązkowej kwarantannie, izolacji lub izolacji w warunkach domowych po terminie określonym wyżej może zgłosić zamiar głosowania korespondencyjnego nawet do 2 dnia przed dniem wyborów.

Wniosek w sprawie głosowania korespondencyjnego może być złożony ustnie, pisemnie, telefaksem lub w formie elektronicznej. Przekazywany jest on niezwłocznie właściwemu urzędnikowi wyborczemu. Takie zgłoszenie oprócz imienia i nazwiska wnioskodawcy zawiera także imię ojca, datę urodzenia, numer ewidencyjny PESEL, oświadczenie o wpisaniu do rejestru wyborców w danej gminie, oznaczenie wyborów, których dotyczy zgłoszenie, a także wskazanie adresu, na który ma być wysłany pakiet wyborczy.

Gdy zgłosiliśmy zamiar głosowania korespondencyjnego, otrzymujemy, nie później niż 6 dni przed dniem wyborów, pakiet wyborczy. Wyjątkiem są wyborcy podlegający w dniu głosowania obowiązkowej kwarantannie, izolacji lub izolacji w warunkach domowych. Takie osoby pakiet wyborczy otrzymują nie później niż 2 dni przed dniem wyborów. Jest on doręczany wyłącznie do rąk własnych wyborcy, po okazaniu dokumentu potwierdzającego tożsamość i pisemnym pokwitowaniu odbioru.

Głosując korespondencyjnie, po wypełnieniu karty do głosowania wkładamy ją do koperty na kartę do głosowania, którą zaklejamy, a następnie kopertę tę wkładamy do koperty zwrotnej łącznie z podpisanym oświadczeniem osobistym oraz tajnym oddaniu głosu na karcie do głosowania.

CZĘSTO ZADAWANE PYTANIA

Podstawowym dokumentem, który musisz zabrać ze sobą do lokalu wyborczego, jest dowód osobisty lub paszport. Jeśli nie posiadasz jeszcze dowodu osobistego, możesz zabrać ze sobą legitymację szkolną. W ostatnich latach pojawiła się także możliwość potwierdzenia swojej tożsamości za pomocą aplikacji mObywatel.

Jeśli nie widzisz swojego nazwiska na liście wyborców, możesz złożyć pisemny wniosek o dopisanie do spisu wyborców w wybranym przez siebie obwodzie głosowania. Wniosek taki musisz złożyć najpóźniej 5 dni przed dniem wyborów w urzędzie gminy właściwym ze względu na miejsce stałego zamieszkania lub pobytu czasowego.

Tak, możesz skorzystać z głosowania korespondencyjnego, jeśli spełniasz określone warunki. Musisz złożyć odpowiedni wniosek w urzędzie gminy najpóźniej na 12 dni przed dniem wyborów. Głosowanie korespondencyjne jest dostępne dla osób, które z powodu choroby lub niepełnosprawności nie mogą pojawić się osobiście w lokalu wyborczym, a także dla osób przebywających za granicą.

Tak, możesz głosować w innym obwodzie niż ten, w którym jesteś zameldowany. Musisz jednak złożyć pisemny wniosek o dopisanie do spisu wyborców w obwodzie głosowania, w którym chcesz oddać swój głos. Wniosek taki musisz złożyć najpóźniej na 5 dni przed dniem wyborów w urzędzie gminy właściwym ze względu na miejsce stałego zamieszkania lub pobytu czasowego.

Tak, możesz głosować za granicą, jeśli spełniasz określone warunki. Musisz złożyć odpowiedni wniosek o wpisanie do rejestru wyborców za granicą w urzędzie gminy najpóźniej na 60 dni przed dniem wyborów. Głosowanie za granicą odbywa się w konsulatach lub ambasadach RP.

Tak, aby móc głosować w wyborach, musisz mieć ukończone 18 lat w dniu wyborów.

Nie, aby móc głosować w wyborach w Polsce, musisz posiadać polskie obywatelstwo.

Tak, możesz głosować w wyborach, jeśli posiadasz polskie obywatelstwo i jesteś zameldowany w Polsce lub złożyłeś wniosek o wpisanie do rejestru wyborców za granicą.

Nie, jeśli jesteś skazany prawomocnym wyrokiem sądu na karę pozbawienia wolności lub pozbawienia praw publicznych, nie możesz głosować w wyborach.

Nie, jeśli odbywasz karę pozbawienia wolności, nie możesz głosować w wyborach.

Tak, jeśli odbywasz karę ograniczenia wolności, możesz głosować w wyborach.

Nie, jeśli jesteś pozbawiony praw publicznych, nie możesz głosować w wyborach.

Tak, jeśli odbywasz karę grzywny, możesz głosować w wyborach.

Tak, jeśli odbywasz karę zakazu pełnienia określonych funkcji lub zajmowania określonych stanowisk, możesz głosować w wyborach.

Nie, jeśli jesteś pozbawiony praw wyborczych, nie możesz głosować w wyborach.

mm