Dobry chociaż zachowek. Poradnik spadkowy

W testamencie spadkodawca może przekazać swój majątek tylko jednej osobie z kręgu spadkobierców ustawowych albo niektórym z nich. Ponadto, może w drodze testamentu wyposażyć osobę zupełnie obcą. Wówczas najbliższym należy się od spadkobiercy tzw. zachowek.

KOMU PRZYSŁUGUJE

Krąg uprawnionych do zachowku jest ograniczony i obejmuje:
* dzieci zmarłego, a gdy nie przeżyły spadkodawcy, to wnuki, prawnuki,
* małżonka,
* rodziców spadkodawcy, ale tylko wtedy, gdy spadkodawca nie miał dzieci i byliby powołani do spadku z ustawy.

Jeżeli po zmarłym pozostały dzieci lub wnuki, to jego rodzice po nim nie dziedziczą. Nie są więc uprawnieni do zachowku.

ILE WYNOSI

Zachowek wynosi 2/3 wartości tego, co przypadłoby uprawnionemu, według reguł dziedziczenia ustawowego, jeżeli jest trwale niezdolny do pracy. Ta sama wysokość obowiązuje, gdy dziecko, wnuk uprawniony do zachowku nie ukończył 18 lat. W innych wypadkach, zachowek wynosi 1/2 wartości udziału w spadku, który by mu przypadł przy dziedziczeniu ustawowym. Dla przykładu: spadkodawca zapisał cały swój majątek oszacowany na 100 tys. zł swojej pełnoletniej córce. Jego żona nie została uwzględniona
w testamencie. Wobec tego, należy się jej zachowek w wysokości 1/2 tego, co przysługiwałoby jej według reguł dziedziczenia ustawowego, czyli 50 tys. zł. Ostateczny podział będzie więc wyglądać tak: 75 tys. zł dla córki i 25 tys. zł dla żony, która nie została wymieniona w testamencie.

JAK SIĘ OBLICZA

Przy ustalaniu udziału spadkowego stanowiącego podstawę do obliczenia zachowku uwzględnia się także spadkobierców niegodnych oraz spadkobierców, którzy spadek odrzucili. Nie uwzględnia się jednak tych, którzy zrzekli się dziedziczenia albo zostali wydziedziczeni. Przy obliczaniu zachowku nie bierze się pod uwagę zapisów i poleceń, natomiast dolicza się do spadku darowizny uczynione przez spadkodawcę.

DAROWIZNY

Przy obliczaniu zachowku nie dolicza się do spadku drobnych darowizn, zwyczajowo w danych stosunkach przyjętych. Nie dolicza się też tych, dokonanych przed więcej niż dziesięciu laty, licząc wstecz od otwarcia spadku (czyli zgonu spadkodawcy), a także przekazanych na rzecz osób nie będących spadkobiercami albo uprawnionymi do zachowku. Przy obliczaniu zachowku należnego zstępnym (dzieciom, wnukom), nie dolicza się do spadku darowizn uczynionych przez spadkodawcę w czasie, gdy nie miał dzieci i wnuków. Wartość przedmiotu darowizny, oblicza się według stanu z chwili jej dokonania, a według cen z chwili ustalania zachowku.
Darowiznę uczynioną przez spadkodawcę uprawnionemu do zachowku, zalicza się na należny mu zachowek. Jeżeli uprawnionym do zachowku jest dalszy zstępny (wnuk) spadkodawcy,
zalicza się na należny mu zachowek także darowiznę uczynioną przez spadkodawcę wstępnemu uprawnionego (rodzicowi).
ZAPAMIĘTAJ

* Zawsze do wartości spadku dolicza się wszystkie darowizny uczynione na rzecz spadkobierców i osób uprawnionych do zachowku

* Roszczenia uprawnionego do zachowku oraz roszczenia spadkobierców o zmniejszenie zapisów i poleceń przedawniają się z upływem trzech lat od ogłoszenia testamentu

* Zachowek wynosi 2/3 wartości tego, co przypadłoby uprawnionemu, według reguł dziedziczenia ustawowego, jeżeli jest trwale niezdolny do pracy

* Sprawy o zachowek załatwia się w sądzie właściwym dla ostatniego miejsca zamieszkania zmarłego. Tam należy złożyć pozew. Sąd sprawdzi, czy w danym wypadku zachowek należy się osobom zaliczanym do bliskiej rodziny, a także ustali jego wysokość.