Dla kogo wcześniejsza emerytura (cz. I)

Generalnie można powiedzieć, że zasady dotyczące przejścia na wcześniejszą emeryturę zależą od wieku osoby zainteresowanej takim świadczeniem oraz rodzajem wykonywanej przez nią pracy.

URODZENI PRZED 1 STYCZNIA 1949 ROKU

Mogą nabyć prawo do wcześniejszej emerytury:

* pracowniczej;

* dla osób uprawnionych do renty wypadkowej;

* z tytułu zatrudnienia w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze;

* z tytułu wykonywania działalności twórczej lub artystycznej;

* kolejowej;

* górniczej;

* w obniżonym wieku z tytułu pracy górniczej;

* nauczycielskiej bez względu na wiek;

* dla nauczycieli akademickich;

* dla pracowników urzędów państwowych,

* dla pracowników Państwowej Inspekcji Pracy,

* dla zawodowych kuratorów sądowych;

* dla inwalidów wojennych lub wojskowych;

* dla kombatantów.

URODZENI PO 31 GRUDNIA 1948 ROKU

Mogą nabyć prawo do wcześniejszej emerytury:

* pracowniczej;

* z tytułu zatrudnienia w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze;

* z tytułu wykonywania działalności twórczej lub artystycznej;

* kolejowej;

* górniczej;

* w obniżonym wieku z tytułu pracy górniczej;

* nauczycielskiej bez względu na wiek;

* dla pracowników zajmujących się dziećmi wymagającymi stałej opieki;

* na podstawie art. 184 ustawy emerytalnej.

EMERYTURA PRACOWNICZA

1. Mężczyźni urodzeni przed 1 stycznia 1949 roku mogą nabyć prawo do wcześniejszej emerytury pracowniczej przewidzianej w art. 29 ustawy emerytalnej, jeśli:

* ukończyli 60 lat;

* udowodnili co najmniej 35-letni okres składkowy i nieskładkowy lub 25-letni - gdy zostali uznani za całkowicie niezdolnych do pracy orzeczeniem lekarza orzecznika lub komisji lekarskiej ZUS;

* przed zgłoszeniem wniosku byli pracownikami lub przez okres ubezpieczenia wymagany do uzyskania tego świadczenia pozostawali w tzw. ubezpieczeniu pracowniczym;

* w ciągu ostatnich 24 miesięcy podlegania ubezpieczeniom społecznemu lub emerytalnemu i rentowym pozostawali w stosunku pracy przynajmniej przez sześć miesięcy (chyba że w dniu zgłoszenia wniosku o emeryturę byli uprawnieni do renty z tytułu niezdolności do pracy lub przez cały okres ubezpieczenia wymagany do przyznania wcześniejszej emerytury pracowniczej pozostawali w ubezpieczeniu pracowniczym).

2. Możliwość uzyskania wcześniejszej emerytury pracowniczej mają również kobiety urodzone w latach 1949-1953, jeśli:

* do 31 grudnia 2008 roku - ukończyły wiek emerytalny wynoszący 55 lat oraz udowodniły 30-letni okres składkowy i nieskładkowy lub 20-letni - gdy są całkowicie niezdolne do pracy;

* nie przystąpiły do OFE albo złożą wniosek o przekazanie zgromadzonych w nim środku za pośrednictwem ZUS na dochody budżetu państwa;

* spełniły pozostałe warunki dla urodzonych przed 1 stycznia 1949 roku.

Z RENTY WYPADKOWEJ

Prawo do wcześniejszej emerytury mogą nabyć mężczyźni urodzeni przed 1 stycznia 1949 roku uprawnieni do renty z tytułu niezdolności do pracy spowodowanej wypadkiem lub choroba zawodową, którzy osiągnęli 60 lat oraz posiadają co najmniej 25-letni staż pracy.

PRACA SZCZEGÓLNA

Prawo do emerytury z tytułu zatrudnienia w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze mogą nabyć mężczyźni urodzeni przed 1 stycznia 1949 roku (kobiety z tej grupy ukończyły 60 lat do 2009 roku), którzy:

* udowodnili okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 25 lat - w tym wymagany okres pracy w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze (który jest zróżnicowany w zależności od rodzaju wykonywanego zatrudnienia) i mają to potwierdzone świadectwem pracy;

*osiągnęli wymagany wiek emerytalny (również jest zróżnicowany).

Niektórych pracowników obowiązuje także wymóg osiągnięcia wieku emerytalnego w czasie zatrudnienia w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze albo w odpowiednim czasie po ustaniu tego rodzaju zatrudnienia. Emeryturę z tego tytułu mają prawo uzyskać również urodzeni po 31 grudnia 1948 roku a przed 1 stycznia 1969 roku, którzy:

* warunki wymagane do uzyskania tego świadczenia od urodzonych przed 1949 rokiem spełnili do 31 grudnia 2008 roku;

* nie przystąpili do OFE albo złożyli wniosek o przekazanie zgromadzonych tam środków do budżetu państwa.

Z ARTYKUŁU 184

1. Dla urodzonych po 31 grudnia 1948 roku przewidziana została dodatkowa możliwość przejścia na wcześniejszą emeryturę na podstawie art. 184 ustawy emerytalnej. Dotyczy osób, które do końca 1998 roku posiadają odpowiedni okres pracy w szczególnych warunkach, szczególnym charakterze, działalności twórczej lub artystycznej, pracy kolejowej lub górniczej oraz spełniły łącznie następujące warunki:

* do 1 stycznia 1999 roku posiadały okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn;

* osiągnęły obniżony wiek emerytalny przewidziany dla uzyskania tej emerytury przez urodzonych przed 1 stycznia 1949 roku;

* nie przystąpiły do OFE lub złożyły wniosek o przekazanie zgromadzonych środków za pośrednictwem ZUS na dochody budżetu państwa.

2. Od 1 stycznia 2013 roku przyznanie emerytury na podstawie art. 184 ustawy emerytalnej nie jest już uzależnione od warunku rozwiązania stosunku pracy. Czyli nie trzeba się z niej zwalniać. Pamiętamy jednak, że wypłata świadczenia nastąpi dopiero po rozwiązaniu stosunku pracy.

DZIAŁALNOŚĆ TWÓRCZA LUB ARTYSTYCZNA

1. Wcześniejszą emeryturę mogą uzyskać mężczyźni (bo kobiety z tej grupy ukończyły 60 lat do 2009 roku) urodzeni przed 1 stycznia 1949 roku, którzy wykonywali działalność twórczą lub artystyczną w ramach pozarolniczej. Muszą spełnić warunki wymagane od twórców i artystów zatrudnionych w ramach stosunku pracy, to znaczy:

* osiągnąć wiek emerytalny wynoszący dla:

- tancerza, akrobaty, gimnastyka, ekwilibrysty, kaskadera - 40 lat dla kobiet i 45 lat dla mężczyzn;

- solisty wokalisty, muzyka grającego na instrumentach dętych, tresera zwierząt drapieżnych - 45 lat dla kobiet i 50 lat dla mężczyzn;

- artysty chóru, żonglera, komika cyrkowego, aktora teatru lalek - 50 lat dla kobiet i 55 lat dla mężczyzn;

- aktorki, dyrygentki - 55 lat;

- muzyka grającego na instrumentach smyczkowych, perkusyjnych oraz klawiszowych, operatora obrazu filmowego, fotografika - 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn;

* udowodnili wymagany okres składkowy i nieskładkowy (20 lat dla kobiet lub 25 lat dla mężczyzn), w tym co najmniej 15 lat działalności twórczej lub artystycznej.

Uwaga! Nie każdy jednak rodzaj działalności twórczej lub artystycznej uprawnia do uzyskania wcześniejszej emerytury. Mają do niej prawo jedynie twórcy i artyści wymienieni w rozporządzeniu Rady Ministrów z 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

2. Prawo do tej emerytury mogą również uzyskać osoby urodzone po 31 grudnia 1948 roku a przed 1 stycznia 1969 roku - jeśli wszystkie warunki wymagane do uzyskania tego świadczenia od osób urodzonych przed 1949 rokiem spełniły do 31 grudnia 2008 roku. Jeśli przystąpiły do otwartego funduszu emerytalnego, zgłaszając wniosek o emeryturę, muszą jednocześnie wystąpić o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym na dochody budżetu państwa (za pośrednictwem ZUS).

INFORMACJE WAŻNE DLA KOBIET

Jedną z najistotniejszych zmian, jaką wprowadziła reforma emerytalna z 2013 roku jest, oprócz wydłużenia wieku emerytalnego, stopniowe ujednolicenie stażu ubezpieczeniowego dla kobiet i mężczyzn (do 25 lat) uprawniającego do najniższej emerytury (minimalna kwota gwarantowana przez państwo). Dotąd było tak, że wysokość nowej emerytury nie mogła być niższa od kwoty minimalnego świadczenia, jeżeli ubezpieczony udowodnił okresy składkowe i nieskładkowe w wymiarze wynoszącym co najmniej 20 lat w przypadku kobiety i 25 lat w przypadku mężczyzny. Od 1 stycznia br. rozpoczęło się wydłużanie wymaganego okresu składkowego i nieskładkowego dla kobiet. Ale nie od razu, a stopniowo. I tak okres ten będzie wynosił dla kobiet, które swój wiek emerytalny ukończą w okresie:

* od 1 stycznia 2014 roku do 31 grudnia 2015 roku - 21 lat;

* od 1 stycznia 2016 roku do 31 grudnia 2017 roku - 22 lata;

* od 1 stycznia 2018 roku do 31 grudnia 2019 roku - 23 lata;

* od 1 stycznia 2020 roku do 31 grudnia 2021 roku - 24 lata.

A od 1 stycznia 2022 roku 25-letni staż ubezpieczeniowy - uprawniający do podwyższenia nowej emerytury do kwoty najniższego takiego świadczenia - będzie jednakowy dla kobiet i mężczyzn.

Wytłumaczmy to na przykładzie kobiety urodzonej 8 grudnia 1953 roku. Swój wiek emerytalny (60 lat i cztery miesiące) osiągnie w pierwszym kwartale tego roku. Aby przysługująca jej emerytura mogła być podwyższona do kwoty najniższego świadczenia gwarantowanego przez państwo, powinna legitymować się 21-letnim okresem składkowym i nieskładkowym.

Oferty pracy z Twojego regionu