Krystyna Demska-Olbrychska opowiada o swojej Zielonej Górze i Winobraniu

- Czy ma Pani jakieś szczególne wspomnienia z Zielonej Góry? Jak Pani wspomina I Liceum Ogólnokształcące w Zielonej Górze i zespół "Makusyny"? Wie Pani, że jest specjalna tablica pamiątkowa w parku z nazwiskami zasłużonych dla "Makusynów" - Pani imię i nazwisko też jest na tej tablicy.

- Pyta Pani o szczególne wspomnienia. One wszystkie są szczególne. Szczególnie czułe, szczególnie bliskie. Tu się urodziłam. Tu przeżyłam swoje pierwsze 19 lat. To miasto jest dla mnie bardzo ważne. Ważniejsze od innych. Z Zieloną Górą kojarzą mi się pierwsze wspomnienia. Śliczny domek na przedmieściu przy ul. Sulechowskiej, jazda na sankach ze skarpy z ulicy Urszuli, aż do Źródlanej, plaża na Wagmostawie, gdzie opalała się moja mama i jej przyjaciółki. Pierwszy dzień w szkole przy ulicy Wyspiańskiego i surowa pierwsza wychowawczyni pani Emilia Pochanke. Kiedy teraz dość często spotykam w Warszawie jej wnuczkę, fantastyczną dziennikarkę TVN24 Justynę, rozmawiam z nią jak z kimś bliskim. Potem, od piątej klasy była szkoła nr 13 przy ul. Chopina. I tam właściwie wszystko się zaczęło. Pierwsze babskie przyjaźnie, z których kilka przetrwało do dziś, Zbyszek Czarnuch i "Makusyny" a z nimi obozy w Siedlisku, które kształtowały w dziecku, jakim byłam - nie bójmy się wielkich słów - obywatelskość, osobowość, odwagę i poczucie wartości. Moje skupienie na wszystkim co dzieje się w Polsce, moje zainteresowanie polityką, kulturą, dociekliwość i ciekawość drugiego człowieka, poczucie, że wiele ode mnie zależy i że wiem skąd jestem i kim jestem - to wszystko Czarnuch. Pamiętam siedliskowe zabawy w państwo kiedy przydzielaliśmy sobie funkcje prezydenta, premiera, ministrów… Jak fantastycznie otwierało to horyzonty małej dziewczynce. Pamiątkowe tablice na skwerku przed domem, w którym mieszkał druh Czarnuch przypominają o bardzo ważnych dla mnie ludziach, o pięknym okresie w życiu, o dobrym czasie dla młodych mieszkających w Zielonej Górze, skupionych pod nazwą "Makusyny". Szkoda, że nie można przeskoczyć czasu. Dziś Zbigniew Czarnuch byłby najwspanialszym ministrem edukacji. Dziękuję Zbyszku!

Szkoła była miejscem, do którego lubiłam chodzić. Było kilkoro nauczycieli, których pamiętam bardzo wyraźnie. Polonistka Cecylia Wryk, piękna kobieta i nauczycielka, które skupiała w sobie wszystkie cechy nauczycielki doskonałej. Stenia Swatowska, która zmarła dwa lata temu, a której zawdzięczam dobrą znajomość rosyjskiego, co dziś w mojej pracy jest wartością nieocenioną. Moje pokolenie pamięta świetnie z jaką niechęcią podchodziliśmy do obowiązku uczenia się tego języka. Stenia była bardzo wymagająca. Nazywaliśmy ją "Iwan Groźny". Stawiała dwóje, po kilka na każdej lekcji, wywoływała do tablicy i kiedy zapytany delikwent dukał coś bez ładu i składu wrzeszczała: "Kryśka, skażi prawilno". Musiałam umieć a po latach… jak znalazł. Córka Steni Elka jest moją przyjaciółką do dziś. Mieszka w Warszawie, wydaje własną gazetę z reklamami i nie wyobrażam sobie dnia bez telefonu do niej. Ale moje szkolne wspomnienia nie wszystkie są w kolorze różowym. Nie byłam aniołkiem. Zdarzało mi się leserować i rozrabiać. W ostatniej klasie podstawówki byłam przewodniczącą samorządu szkolnego. Ta funkcja przy odrobinie pomysłowości pozwalała omijać nie tylko mnie, ale całej szkole na przykład niebezpieczne lekcje.

Klasówka z fizyki u bardzo nielubianej (nie bez powodu) pani Czerwoniec - Krysia Demska zwołuje apel całej szkoły. Dyżurnym od relacjonowania tzw. prasówki był Mundek Fleischer. Musiał być gotowy każdego dnia. A w gazetach zawsze znalazło się dla nas coś do skomentowania koniecznie w momencie klasówki. Czas w tej szkole to też pierwsza sympatia - Włodek Turkowski. Poszliśmy kiedyś w czasie lekcji do kina "Nysa", pamiętam nawet na jaki film - "Gringo" produkcji chyba meksykańskiej. Główną rolę grał Gregory Peck. Problem rewolucji w Meksyku nie bardzo mnie interesował, ale spacer do kina z najprzystojniejszym kolegą z klasy, do którego wzdychałam, już tak. Kino było puste, ale siedliśmy oczywiście w ostatnim rzędzie. Przed nami, na środku Sali, jeszcze tylko jedna osoba. Film się skończył, zapaliło się światło. Jakież było nasze przerażenie kiedy okazało się, że pan przed nami to nasz wychowawca Antoni Haliasz. Obniżone sprawowanie, itd…. Jest co wspominać.
Potem było liceum im. Dembowskiego z kolejną fantastyczną polonistką Romualdą Dembińską, moje pierwsze sukcesy na olimpiadzie polonistycznej, fascynacja Teatrem Ziemi Lubuskiej, przyjaźń z aktorem Waldkiem Kwasieborskim, który co prawda grywał ogony, ale zapraszał na spektakle i bywał prywatnie bardzo zabawny. To już lata siedemdziesiąte. Dużo wagarów, niechęć do matematyki i wreszcie zdana jednak nie najgorzej matura. Cały okres liceum to też czas zauroczenia księdzem Konradem Herrmannem. Był bardzo atrakcyjnym mężczyzną i kiedy zbierał na tacę w czasie mszy w kościele Najświętszego Zbawiciela, panie wyjmowały puderniczki i dyskretnie poprawiały makijaż. Ale poza dużą męską urodą ksiądz Herrmann był też fantastycznym kapłanem świetnie rozumiejącym rolę kościoła. Stał się dla mnie kimś bardzo bliskim i tak jest do dziś. Wiele lat później ta przyjaźń objęła też mojego męża i dziś Konrad jest ważny dla nas obojga.

- Wszystkie informacje o Winobraniu 2014:**

**

- Czy to prawda, że jest Pani spokrewniona z Michaelem Douglasem?

- Ojciec Michaela - Kirk Douglas nazywa się naprawdę Issur Danielowicz Demski. Jest moim wujem w prostej linii. Nigdy go nie spotkałam, choć rozmawialiśmy dwa razy przez telefon. Mój mąż jest z nim zaprzyjaźniony i był w dość regularnym kontakcie przez wiele lat. Spotykał go w różnych miejscach na świecie, raz był jego gościem na rancho w Kalifornii. Od tej pory jeździ konno w kowbojskim siodle, które podarował mu Kirk. Do niedawna panowie dzwonili do siebie z życzeniami zawsze 1 stycznia. Dziś Kirk Douglas ma prawie sto lat i już nie podchodzi do telefonu. Ale kiedy dowiedział się, że jesteśmy małżeństwem, a było to już kilkanaście lat temu, bardzo się ucieszył. Jeśli film "Reykyavik" który ma reżyserować Mike Newell dojdzie do skutku - spotkam mojego kuzyna Michaela, bo i on i Daniel Olbrychski zagrają w tym obrazie ważne role.

- Czy Pani lubi takie święta jak zielonogórskie Winobranie, czy nie, może uważa je za plebejskie i nieatrakcyjne? Czy ma Pani jakiś pomysł na wzbogacenie takiej imprezy, o jakiś koncert, plebiscyt, itd. Czy podjęłaby się Pani funkcji "Dyrektora Artystycznego Winobrania" - jeśli tak, to jaka by była koncepcja tego święta? Jaki byłby Pani "program marzeń" dla takiej imprezy - bez żadnych ograniczeń budżetowych?

- Proszę pamiętać, że jestem kulturoznawcą i słowo "plebejski" nigdy nie znaczyło dla mnie tyle samo co "nieatrakcyjny". Przeciwnie, ludyczne święta i w historii i w czasie współczesnym, jeśli mamy okazję w nich uczestniczyć, są zawsze interesujące. Pod warunkiem zachowania właściwych proporcji między tradycją a rozpasaną ludycznością, która bywa, że przekracza granice zdrowego rozsądku. Skoro w tradycji Zielonej Góry to najważniejsze święto miasta w roku, poprzedzone zawsze tak zwanymi "Dniami Zielonej Góry" myślę, że warto skupić uwagę na programie tych dni przez cały rok. Trudno puszczać wodze wyobraźni i proponować pomysły bez ograniczeń budżetowych. Zacznijmy od prostego pomysłu. Dni Zielonej Góry to mógłby być czas rozstrzygania konkursów ogólnopolskich promujących miasto. Na przykład - konkurs na sztukę teatralną związaną w treści z Zieloną Górą. Tekst, który wygrywa byłby nagrodzony realizacją w Teatrze im. Leona Kruczkowskiego. Premiera w następne Winobranie. Dalej można się trochę rozszaleć. Premiera filmu wyreżyserowanego przez Woody Allena z akcją dziejącą się w Zielonej Górze. Reżyser deklarował niedawno, że może zrobić film o każdym mieście, które znajdzie budżet i złoży mu taką propozycję. Szalejmy; ogólnoeuropejski konkurs architektoniczny na projekt wyjątkowego budynku wpisującego się charakterem i plastyką w klimat Zielonej Góry. Potem oczywiście realizacja pomysłu, więc żeby marzeniom nadać choć odrobinę realny kształt - konkurs mógłby być rozstrzygany raz na dziesięć lat. No i oczywiście pomysł przyziemny ale przyjemny. Dni Zielonej Góry to powinien być czas kiedy uczniowie zielonogórskich szkół mogą zamiast lekcji wymyślać akcje pożyteczne dla miasta i je realizować. Tydzień dodatkowych wakacji i … zobaczylibyśmy jak pięknieje nasze miasto.

- W jaki sposób umotywowałaby Pani nastolatkę z Zielonej Góry, która chce zostać "animatorem kultury", managerem w świecie wielkiego show-businessu? Jakie są blaski i cienie Pani pracy jako managera wielkiego artysty, jakim jest Pani małżonek?

- Żeby motywacja była skuteczna każdy powinien się motywować sam. Trzeba tylko mieć świadomość, że wszystko się może zdarzyć, że nie ma rzeczy niemożliwych. Ale jasny cel trzeba umieć sobie postawić. Zielona Góra jest świetnym miejscem żeby nie robić nic i równie fantastycznym żeby osiągnąć wszystko. Jak każde inne miejsce na świecie. Praca którą ja wykonuję dziś właściwie nie jest już pracą tylko losem. Bardzo szczęśliwym losem. To nie znaczy, że mogę leniuchować. Przeciwnie, zajęć mam mnóstwo i nierzadko bardzo stresujących. Ale to nie ma znaczenia. Mogę z czystym sumieniem stwierdzić, że cień pojawia się w moim życiu niezwykle rzadko. To ogromna radość być najbliżej z kimś takim jak Daniel. Często z prawdziwym wzruszeniem patrzę jak pracuje, jaki jest pokorny i profesjonalny przy pokonywaniu różnych artystycznych wyzwań, jak bywa naprawdę uwielbiany przez ekipy filmowe na całym świecie, z jakim mozołem dochodzi do fantastycznych rezultatów na teatralnych scenach. Potem są brawa i zachwyt publiczności, a ja… Niestety często znajduję powód do krytyki. Bo moim zdaniem "coś" mogłoby być jeszcze doskonalsze. To niestety wredna cecha charakteru, ale tak trzeba, bo kto jak nie ja może sobie na takie uwagi pozwolić. I Daniel jest przekonany, że nigdy nie jestem z niego zadowolona do końca, co nie jest prawdą.

Ile razy już po zakończeniu studiów we Wrocławiu odwiedziła Pani Zieloną Górę?

- Ciągle odwiedzam i wciąż uważam, że za rzadko. Tu są groby moich rodziców i dziadków. Tu mieszka Danusia Nieciejowska, moja najserdeczniejsza przyjaciółka. Chciałabym bywać tu częściej, ale to trudne. Jeśli pyta Pani o liczbę to na pewno ponad sto razy.

- Czy uważa Pani, że warto na tzw. "prowincji" być artystą i tworzyć? Może należy stąd jak najszybciej się wyrwać i uciekać?

- Jeśli jest się artystą to tworzyć można wszędzie. Prawdziwego talentu nie da się ukryć. Żyć trzeba tam, gdzie się dobrze czujemy. W miejscach, w których spotyka nas coś dobrego, gdzie umiemy znaleźć przyjazny klimat, gdzie przychodzi do nas od czasu do czasu szczęście, bo przecież wiemy, że to nie jest stan permanentny. Uciekać można przed czymś, ale nie od miejsca. Spędzam od kilku lat wakacje na południu Francji w pobliżu maleńkiego miasteczka Saint Paul de Vence. Na małym miejskim cmentarzyku jest grób Marca Chagalla. Tam mieszkał i tam powstawały jego najpiękniejsze obrazy. A przecież świat podziwia go do dziś…

Co poradziłaby Pani organizatorom życia artystycznego w Zielonej Górze i innych mniejszych miastach? Jak zintegrować lokalne środowisko artystów?

- Nie wiem czy koniecznie trzeba próbować jakiejś zorganizowanej, obowiązkowej integracji. Artyści z natury są indywidualistami i sami świetnie umieją wybrać ludzi, z którymi znajdują na jakiejś płaszczyźnie poczucie wspólnoty. Już sam fakt wybrania tego a nie innego miejsca do życia powoduje, że ludzie mają jakieś wspólne cechy. Podobne poczucie estetyki, miłość do miejsca. Sami się zintegrują, jeśli poczują taką potrzebę, albo jeśli świat zewnętrzny ich zawoła. I to ostatnie może być wskazówką. Wołanie w jakiejś sprawie, która może połączyć, stać się ważna dla pewnej grupy ludzi. To zawsze zbliża. Ale nic na siłę. To chyba lepiej, że Zielona Góra ma wybitne indywidualności artystyczne i o każdej z nich oddzielnie wiele wiadomo, niż gdyby chwaliła się fantastycznie zintegrowanym środowiskiem. Po co?

- Czy z Pani perspektywy - z Warszawy - region lubuski i Zielona Góra są dostatecznie dobrze promowane, co należałoby zmienić, co uatrakcyjnić, żeby przyciągnąć turystów na te nasze "Mazury bis", nie tylko na Winobranie, ale w inne pory roku też?

- "Mazury bis" to nie jest dobra nazwa. Może nie mam na ten temat obiektywnego spojrzenia, ale dla mnie nazwa " Ziemia Lubuska" brzmi dużo lepiej i jest zawsze za mało promowana. Wiem, że potrafi zachwycić każdego. Trzeba tylko umieć powiedzieć o tym światu. Myślę, że nadanie większej rangi na przykład Lubuskiemu Latu Filmowemu, rozszerzenie go o konkurs ogólnoeuropejski, co spowodowało by wizyty znanych gości z zagranicy, wreszcie zorganizowanie jedynego w Polsce, niepowtarzalnego przeglądu filmów, których nie można zobaczyć wcześniej nigdzie indziej, połączonego z panelem dyskusyjnym z udziałem autorytetów w dziedzinie filmu, spowodowałoby u publiczności kinowej całej Polski, nawet z powodów czysto snobistycznych, zainteresowanie tym regionem. Władze Zielonej Góry powinny zawalczyć o organizację ważnych konferencji ogólnopolskich czy nawet międzynarodowych na istotne tematy. Jeśli w Davos spotykają się regularnie politycy i finansiści ze świata, to dlaczego w zielonogórskiej palmiarni nie mieliby obradować szefowie np. grupy wyszehradzkiej na tematy ważne dla nich. Trzeba tylko umieć ich zachęcić, zapewnić świetną organizację i atrakcyjny pobyt. A przecież atrakcji w tym regionie nie brakuje.