Nasza Loteria SR - pasek na kartach artykułów

Jak czytać wyniki badań: Morfologia, OB. Co widać w krwi?

Maria Zawała [email protected]
Centralne Laboratorium Analityczne. W tej placówce oznacza się wyniki badań zgodnie z normami układu SI. Prowadzone tu badania to obecnie światowy standard.
Centralne Laboratorium Analityczne. W tej placówce oznacza się wyniki badań zgodnie z normami układu SI. Prowadzone tu badania to obecnie światowy standard. Arkadiusz Gola
Jak często robić badania? Jak czytać ich wyniki? Co sprawdzamy we krwi, a co w moczu, sercu czy nerkach Radzi dr n. med. Grażyna Kasprzyk, dyrektor Centralnego Laboratorium Analitycznego.

MORFOLOGIA krwi to ilościowe określenie rodzajów krwinek oraz niektórych ich własności w próbce krwi pobranej najczęściej z żyły w łokciu. Pozwala odpowiedzieć na pytanie, czy nie ma anemii, podejrzenia białaczki, zakażenia itp. Obecnie morfologia wykonywana jest niemal wyłącznie za pomocą skomputeryzowanych urządzeń, dających wyniki w postaci wydruku w języku angielskim. Dodatkowo, oprócz liczby krwinek czerwonych i białych, określa się także liczbę neutrofili (granulocytów obojętnochłonnych) i limfocytów.

ROZMAZ KRWI to badanie wykonywane w razie nieprawidłowego wyniku morfologii, sugerującego obecność w niej komórek białaczkowych. Ma na celu określenie rodzaju tych komórek i wykluczenie lub potwierdzenie białaczki. Szczególną uwagę należy zachować przy interpretacji wyników dziecka w wieku pomiędzy 3. miesiącem a 4. rokiem życia. W tym okresie liczby poszczególnych komórek znacznie różnią się od średnich dla dzieci starszych i osób dorosłych. To lekarz dokonuje interpretacji wyniku. Pojedynczy nieprawidłowy wynik morfologii lub rozmazu krwi nie wystarczy, by postawić diagnozę. To raczej sygnał, by badanie powtórzyć, a jeśli wynik okaże się nieprawidłowy - po rozpoznaniu rozpocząć leczenie.

Wynik badania morfologicznego z rozmazem zawiera dane o:

RBC (Red Blood Cell) - krwinki czerwone, zwane inaczej erytrocytami. Powstają w szpiku kostnym. Podstawowa funkcja erytrocytów to transport tlenu z płuc do komórek dzięki zawartej w nich hemoglobinie i transport dwutlenku węgla z komórek do płuc. Do wytwarzania erytrocytów organizm zużywa wielu różnych substancji, m.in.: żelazo, glukozę, kwas foliowy, witaminy B6 i B12, których niedobór utrudnia ich wytwarzanie przyczyniając się do anemii (niedokrwistości), a nadto może zmieniać kształt lub wielkość krwinek czerwonych.
Normy: niemowlęta - 3,8 M/ul krwi (T/l); kobiety - 3,9-5,6 M/ul (T/l); mężczyźni - 4,5-6,5 M/ul (T/l);
Wzrost liczby erytrocytów ponad normę (zwany erytrocytozą lub czerwienicą; uwaga - nie mylić z czerwionką) jest dość rzadki (zdarza się u osób przebywających wysoko w górach), ale może być spowodowany łagodnym nowotworowym rozrostem krwinek czerwonych. Jej przyczyną bywa również zwiększona produkcja erytropoetyny - hormonu pobudzającego wytwarzanie krwinek czerwonych lub jego podawanie jako dopingu u sportowców.
Spadek liczby erytrocytów (zwany erytropenią) to najczęstszy objaw anemii, czyli niedokrwistości. Może być skutkiem utraty krwi (np. z wrzodu żołądka lub dwunastnicy) albo efektem niedoboru żelaza, witaminy B12 lub kwasu foliowego. Do niedokrwistości dochodzi również w przypadku oddziaływania różnorodnych czynników powodujących rozpad erytrocytów. Inne przyczyny niedokrwistości bywają wtórne: ciąża, choroby nerek, choroby nowotworowe.

WBC - białe ciałka krwi, zwane inaczej leukocytami. Powstają w szpiku, a niektóre spośród nich także w węzłach chłonnych, śledzionie i grasicy. Ich głównym zadaniem jest walka z infekcjami. Do białych ciałek krwi należy kilka rodzajów komórek: limfocyty, monocyty i granulocyty. Niszczą zarazki, wytwarzają przeciwciała, odpowiadają za procesy zapalne i odczyny alergiczne.
Norma: 4,1 - 10,9 K/ul (G/l).
Zwiększenie liczby białych krwinek (zwane leukocytozą) to częsty sygnał, że w organizmie toczy się infekcja lub mamy do czynienia z miejscowym albo uogólnionym stanem zapalnym czy też z białaczką (podwyższone wskaźniki pojawiają się również przy dużym wysiłku fizycznym, nadmiernym stresie, a nawet po dłuższym opalaniu).
Zmniejszenie liczby leukocytów (zwane leukopenią) może być spowodowane niedoborem granulocytów, limfocytów lub wszystkich komórek jednocześnie. Może być wynikiem uszkodzenia szpiku przez chorobę lub skutkiem ubocznym leczenia (większość leków przeciwnowotworowych powoduje zmniejszenie liczby granulocytów).

GRAN - granulocyty; należą do białych ciałek krwi, a ze względu na zawarte w ich wnętrzu ziarna (granule) występują we krwi jako: neutrofile (zwane granulocytami obojętnochłonnymi), eozynofile (zwane granulocytami kwasochłonnymi), bazofile (zwane granulocytami zasadochłonnymi). Rutynowo granulocyty nazywane są neutrofilami. Norma: 2-7 K/ul (G/l).

NEUT - neutrofile; granulocyty obojętnochłonne. Norma: 2,5-6,5 K/ul (G/l). Wzrost liczby neutrofili może oznaczać zakażenie miejscowe i ogólne, chorobę nowotworową, choroby krwi (zwłaszcza białaczkę szpikową), występuje także po urazach, krwotokach, zawałach, w chorobach metabolicznych, u palaczy oraz u kobiet w trzecim trymestrze ciąży.
Spadek występuje w uszkodzeniach szpiku, ostrych białaczkach, chorobach wirusowych (grypa, różyczka), bakteryjnych (gruźlica, dur, bruceloza), pierwotniakowych (np. malaria), przy leczeniu cytostatykami. Obniżenie liczby neutrofili we krwi obwodowej poniżej normy nazywamy neutropenią, co wiąże się ze zwiększoną podatnością na infekcje, zwłaszcza przy wartościach poniżej 1000/ul. Neutropenia to najpoważniejszy rodzaj niedoboru białych krwinek - grozi śmiertelnym przebiegiem zakażeń.

EOS - eozynofile; granulocyty kwasochłonne. Norma: 0,1-0,3 K/ul (G/l).
Zwiększenie liczby eozynofili wywołują: choroby alergiczne (astma oskrzelowa, katar sienny), pasożytnicze, choroby krwi (ziarnica złośliwa), łuszczyca, zażywanie niektórych leków (np. penicyliny).
Zmniejszenie liczby eozynofili to skutek: zakażeń, duru brzusznego, czerwonki, posocznicy, urazów, oparzeń. Wartości poniżej normy mogą także towarzyszyć zwiększonemu wysiłkowi fizycznemu oraz być skutkiem nadmiernego wydzielania hormonów nadnerczowych.

BASO - bazofile; granulocyty zasadochłonne. Norma: <0.1 K/ul (G/l).
Zwiększenie liczby bazofili pojawia się w chorobach alergicznych, przewlekłej białaczce szpikowej, przewlekłych stanach zapalnych przewodu pokarmowego, wrzodziejącym zapaleniu jelit, niedoczynności tarczycy; często towarzyszy również rekonwalescencji po przebytej infekcji.

LYM - limfocyty; podstawowe komórki układu odporności. Dzielą się na limfocyty B (zwalczają znajdujące się pomiędzy komórkami bakterie za pomocą przeciwciał) oraz limfocyty T. Te drugie zwalczają wirusy znajdujące się wewnątrz komórek - potrafią odróżnić zakażone komórki organizmu od zdrowych.
Norma: 0,6-4,1 K/ul; 20-45 proc.
Liczba limfocytów zwiększa się w: chłoniakach, przewlekłej białaczce limfocytowej, szpiczaku mnogim, nadczynności tarczycy oraz w chorobach zakaźnych wieku dziecięcego. Uwaga: większa niż u dorosłych liczba limfocytów u dzieci do 4 lat jest normą. Zmniejszenie liczby limfocytów u dorosłych może być objawem AIDS i w mniejszym stopniu innych zakażeń wirusowych; u dzieci może mieć charakter wrodzony i wymagać leczenia.

MONO - monocyty; białe ciałka krwi, które niszczą zarazki wchłaniając je do swojego wnętrza. Uwalniają też chemiczne substancje informacyjne (tzw. cytokiny), za pomocą których organizm reguluje różne zachowania swoich komórek: np. informuje układ obronny o zapaleniu i pobudza odpowiedź immunologiczną. Norma: 0,1-0,4 G/ul.
Zwiększenie liczby monocytów może być spowodowane m.in. mononukleozą zakaźną. Przewlekłymi zakażeniami bakteryjnymi takimi jak: gruźlica, kiła, bruceloza, zapaleniem wsierdzia, a także urazami chirurgicznymi, chorobą Crohna, nowotworami oraz być objawem białaczki monocytowej.
Zmniejszenie liczby motocytów może być spowodowane toczącą się w organizmie infekcją lub stosowaniem niektórych leków (np. glikosterydów), ale zwykle nie ma istotnego znaczenia praktycznego.
Badanie OB (odczyn Biernackiego) - opadanie krwinek czerwonych. Najprostsze badanie krwi, które polega na mierzeniu szybkości opadania erytrocytów w osoczu. Krew miesza się ze środkiem zapobiegającym jej krzepnięciu i umieszcza w pionowo ustawionej szklanej rurce zaopatrzonej w podziałkę milimetrową. Odczytuje się na niej, o ile zmniejszyła się wysokość słupka erytrocytów po 1 godzinie. Stosowane są również metody pozwalające na odczytanie wyniku po 7 i 10 minutach. Norma: 2-8 mm/godz.
Wysoki wynik OB wskazuje na toczący się w organizmie proces zapalny, gruźlicę, niektóre choroby wątroby oraz nowotwory. Wynik trzycyfrowy może sugerować szpiczaka mnogiego lub inny zaawansowany nowotwór.
Uwaga: szybkie opadanie krwinek czerwonych to najczęściej objaw choroby zapalnej lub nowotworowej. Należy traktować je jako sygnał, że trzeba natychmiast pójść do lekarza.

HGB - stężenie hemoglobiny. Hemoglobina jest białkiem wypełniającym wnętrze krwinek czerwonych, dzięki któremu mogą one transportować tlen z płuc do komórek, tkanek i narządów oraz dwutlenek węgla z komórek do płuc. Jest to jednocześnie barwnik, któremu czerwone ciałka krwi zawdzięczają swoją nazwę.
Normy: kobiety - 6,8-9,3 mmol/l, mężczyźni 7,4-10,5 mmol/l. Przekroczenie normy świadczy o nadkrwistości (może grozić zwiększeniem gęstości krwi, w konsekwencji sprzyja zakrzepom) albo o odwodnieniu organizmu. Zmniejszenie jest oznaką niedokrwistości (anemii).

HCT - wskaźnik hematokrytu. Hematokryt określa tę część objętości krwi, którą zajmują krwinki czerwone (stąd jego wartość podawana jest w procentach). Normy: dzieci do 15 lat - 35-39 proc; kobiety - 37-47 proc., mężczyźni - 40-51 proc. Podwyższone wartości hematokrytu występują w chorobie o nazwie czerwienica oraz przy odwodnieniu organizmu. Obniżony hematokryt może sugerować niedokrwistość, ale dopiero bardziej szczegółowe badania są w stanie wykazać, z jakim rodzajem niedokrwistości mamy do czynienia.

MCV - średnia objętość krwinki czerwonej; pozwala odpowiedzieć na pytanie, czy krwinki mają swoją średnią normalną wielkość, czy są mniejsze lub większe.
Norma: 80-97 fl.
Wzrost wartości MCV nie oznacza patologii, ale przy przekroczeniu 110 fl można spodziewać się niedokrwistości spowodowanej niedoborem witaminy B12 lub kwasu foliowego. Uwaga: do niedoboru witaminy B12 może doprowadzić skrajny wegetarianizm. Zmniejszenie wartości MCV (zwane mikrocytozą) to najczęściej skutek niedoboru żelaza w organizmie.

PLT - płytki krwi (trombocyty): wyspecjalizowane krwinki, które wypełniają ,,oka" sieci skrzepu, utkanej przez czynniki krzepnięcia; to uniemożliwia wypływ krwi z uszkodzonego naczynia. Norma: 140-440 K/ul (G/l).
Zwiększenie liczby płytek krwi (trombocytoza, inaczej nadpłytkowość) pojawia się w przewlekłych zakażeniach, po wysiłku fizycznym, w niedoborze żelaza, po usunięciu śledziony, w ciąży i w nadpłytkowości samoistnej (choroba o łagodnym, długotrwałym przebiegu).
Zmniejszenie liczby płytek krwi (trombocytopenia, małopłytkowość) spowodowane może być ich upośledzonym wytwarzaniem w szpiku (z powodu przerzutów raka do szpiku lub ostrych białaczek), działaniem niektórych leków (głównie cytostatyków), chorób autoimmunologicznych lub ich zniszczeniem przez toksyny bakteryjne. Liczba płytek niebezpieczna dla zdrowia zaczyna się dopiero poniżej 50 G/l.

MPV - średnia objętość płytek krwi. Norma: 9-13 fl.

MCV - średnia objętość krwinki czerwonej. Norma: 80-97 fl. Wzrost wartości MCV nie oznacza patologii, ale przy przekroczeniu 110 fl można spodziewać się niedokrwistości spowodowanej niedoborem witaminy B12 lub kwasu foliowego. Zmniejszenie wartości MCV to najczęściej skutek niedoboru żelaza w organizmie.

Baza firm z Twojego regionu

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!
Wróć na gazetalubuska.pl Gazeta Lubuska