Każde z państw członkowskich Unii Europejskiej, Europejskiego Obszaru Gospodarczego (Islandia, Liechtenstein i Norwegia) oraz Szwajcaria stosuje własne przepisy z zakresu zabezpieczenia społecznego. Z prawa unijnego wynikają jednak zasady określające, w jaki sposób ustalany jest kraj, w którym pracownik powinien być zgłoszony do ubezpieczeń społecznych.
Uwaga! Jeżeli pracujemy w kilku państwach członkowskich jednocześnie, poinformujmy o tym właściwą instytucję w kraju miejsca naszego zamieszkania (w Polsce jest to ZUS). To ona ustali, gdzie będziemy podlegali ubezpieczeniom.
ZASADA JEDNEGO USTAWODAWSTWA
Mówi o tym, że jeżeli jesteśmy aktywni zawodowo na terenie państw członkowskich UE, możemy w tym samym okresie podlegać zabezpieczeniu społecznemu wyłącznie w jednym z nich. Ten kraj ustalany jest w oparciu o przepisy rozporządzeń unijnych.
ZASADA MIEJSCA PRACY
Wykonując pracę najemną w państwie członkowskim, podlegamy obowiązującym w nim przepisom z zakresu zabezpieczenia społecznego. Nie ma w tym przypadku znaczenia, gdzie nasz pracodawca ma siedzibę lub gdzie mieszkamy. Pamiętajmy jednak, że gdy jesteśmy aktywni zawodowo na terenie państw UE, możemy w tym samym okresie podlegać zabezpieczeniu społecznemu wyłącznie w jednym kraju.
Przykład: pracodawca niemiecki zatrudnia Cię na podstawie umowy o pracę do reprezentowania jego interesów w Polsce. Ze względu na to, że będziesz pracował wyłącznie w kraju, to naszym przepisom w zakresie zabezpieczenia społecznego będziesz podlegał. Niemiecki szef powinien Cię zgłosić, jako pracownika, do ubezpieczeń społecznych w polskim ZUS oraz opłacać należne składki.
KILKA PAŃSTW, JEDEN PRACODAWCA
1. Załóżmy, że mieszkamy w naszym kraju, jesteśmy zatrudnieni przez jednego pracodawcę oraz wykonujemy pracę w Polsce, a także innych państwach członkowskich UE (równocześnie lub na zmianę w dwóch lub kilku). Wówczas będziemy podlegali przepisom z zakresu zabezpieczenia społecznego w tym kraju, w którym mieszkamy - jeżeli wykonujemy w nim znaczącą część naszej pracy.
2. Jeżeli pracujemy w kraju zamieszkania przez co najmniej 25 procent czasu pracy i/lub zarabiamy w nim co najmniej 25 procent wynagrodzenia, będziemy podlegali jego zabezpieczeniu społecznemu.
Przykład: od kilku lat jesteś zatrudniony przez polskiego pracodawcę, u którego wziąłeś urlop wypoczynkowy. Podczas wolnego zatrudniłeś się u niemieckiego szefa, dla którego pracujesz na terenie Niemiec. Będziesz wykonywał tę pracę tylko przez trzy tygodnie. Ponieważ Twoje miejsce zamieszkania znajduje się w Polsce, robota poza nią ma charakter sezonowy, a zatrudnienie u krajowego pracodawcy stanowi znaczącą część Twojej pracy, będziesz podlegał ustawodawstwu polskiemu.
3. Jeżeli nie wykonujemy znaczącej części pracy w państwie zamieszkania, będziemy podlegać ubezpieczeniom w tym kraju, w którym siedzibę ma nasz pracodawca.
Przykład: jesteś zatrudniony przez polskiego pracodawcę, dla którego pracujesz jako kierowca w transporcie międzynarodowym. Pracę tę wykonujesz na terenie 10 państw członkowskich. Twoje miejsce zamieszkania znajduje się w Polsce, ale w niej nie pracujesz. Ponieważ jednak siedziba Twojego pracodawcy znajduje się na terenie naszego kraju, będziesz podlegał ustawodawstwu polskiemu.
4. Jeśli pracujemy dla jednego pracodawcy w kilku państwach członkowskich jednocześnie i podlegamy polskim przepisom z zakresu zabezpieczenia społecznego, to nasz szef powinien zwrócić się do ZUS o wydanie formularza A1. Dokument ten potwierdza, że podlegamy zabezpieczeniu społecznemu wyłącznie w Polsce.
INNE SYTUACJE
1. Załóżmy, że mieszkamy w Polsce i nie wykonujemy w niej znacznej części swojej pracy, natomiast jesteśmy zatrudnieni przez co najmniej dwóch pracodawców, których siedziby znajdują się tylko w jednym państwie członkowskim. Podlegamy wówczas zabezpieczeniu społecznemu w tym właśnie kraju.
Przykład: jesteś zatrudniony przez dwie firmy, które mają swoje siedziby w Austrii. Ty mieszkasz w Polsce, ale nie wykonujesz tutaj znacznej części swojej pracy. Ponieważ siedziba obu Twoich szefów znajduje się w tym samym państwie, będziesz podlegał austriackim przepisom w zakresie zabezpieczenia społecznego.
2. A co jeśli mieszkasz w Polsce, nie wykonujesz w niej znacznej części swojej pracy oraz jesteś zatrudniony przez co najmniej dwóch pracodawców, których siedziby znajdują się w dwóch państwach członkowskich, z których jedno to Polska? Podlegasz wówczas zabezpieczeniu społecznemu w kraju innym niż nasz.
Przykład: masz dwóch pracodawców. Jeden ma siedzibę w Niemczech, drugi w Polsce, w której mieszkasz, ale nie wykonujesz znacznej część swojej roboty. Właśnie z tego powodu będziesz podlegał niemieckim przepisom w zakresie zabezpieczenia społecznego.
Zapamiętajmy: gdy nie wykonujemy znacznej części pracy w państwie, w którym mieszkamy, zawsze będziemy podlegali ubezpieczeniom w innym kraju. Pod warunkiem, że znajduje się w nim siedziba jednego z naszych pracodawców.
3. Jeśli nie wykonujemy znacznej części pracy w państwie zamieszkania, a jesteśmy zatrudnieni przez różnych pracodawców - przy czym co najmniej dwóch z nich ma siedziby w różnych państwach, innych niż to, w którym mieszkamy - podlegamy zabezpieczeniu społecznemu w kraju zamieszkania. Nie ma znaczenia, czy jesteśmy w nim aktywni zawodowo, czy nie.
Przykład: jesteś zatrudniony u trzech pracodawców, na przykład duńskiego, fińskiego i szwedzkiego. Miejsce zamieszkania masz w Polsce, ale nie wykonujesz tutaj żadnej części swojej pracy. Jednak ze względu na to, że siedziba co najmniej dwóch Twoich pracodawców znajduje się w różnych państwach członkowskich, natomiast w Polsce mieszkasz, będziesz podlegał krajowemu ustawodawstwu.
Gdy zamieszkujemy w Polsce i pracujemy u kilku pracodawców z siedzibami w różnych państwach, musimy wystąpić do oddziału ZUS (właściwego terytorialnie ze względu na nasze miejsce zamieszkania) o wydanie formularza A1. Będzie potwierdzał, że podlegamy zabezpieczeniu społecznemu wyłącznie w kraju. Dokument oraz wniosek o jego wydanie znajdziemy na stronie www.zus.pl (dział Unia Europejska).
4. Gdy pracujemy w jednym państwie członkowskim i w tym samym czasie prowadzimy działalność na własny rachunek w innym, będziemy podlegali ubezpieczeniom społecznym w kraju, w którym wykonujemy pracę najemną.
* Gdy pracujemy tylko w Polsce, a działalność na własny rachunek prowadzimy w innym państwie członkowskim, zwróćmy się do ZUS o wydanie formularza A1.
* Gdy pracę najemną wykonujemy w innym państwie członkowskim, a w Polsce prowadzimy działalność na własny rachunek, uzyskajmy formularz A1 z instytucji ubezpieczeniowej kraju, w którym wykonujemy pracę najemną. Ten dokument będzie potwierdzał, że nie powinniśmy odprowadzać w Polsce składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne.
TO OPŁACA SIĘ WIEDZIEĆ
Jeżeli mamy wątpliwości, czy zagraniczny pracodawca odprowadza za nas składki na ubezpieczenia społeczne do Polski, skontaktujmy się z placówką ZUS. Warto też zarejestrować się na pue.zus.pl i na bieżąco, przez internet sprawdzać, czy na nasze konto emerytalne wpływają składki.
Jeśli wykonujemy pracę w kilku państwach członkowskich jednocześnie, to powinniśmy powiadomić o tym instytucję właściwą w kraju, w którym mieszkamy. Ona ustali, gdzie powinniśmy być ubezpieczeni.
Gdy mamy wątpliwości, które państwo podać jako miejsce zamieszkania, weźmy pod uwagę następujące kryteria pomocnicze: * czas trwania i ciągłość pobytu na terytorium państw członkowskich * sytuację, w której się znajdujemy - charakter i specyfikę wykonywanej pracy (miejsce, stały charakter, czas trwania każdej umowy o pracę), sytuację rodzinną oraz więzi rodzinne, prowadzenie jakiejkolwiek działalności o charakterze niezarobkowym, sytuację mieszkaniową (czy ma charakter stały), państwo członkowskie, w którym dla celów podatkowych jesteśmy uważani za osobę w nim zamieszkałą.
Instytucja, która będzie ustalała ustawodawstwo pod uwagę weźmie przede wszystkim nasze zamiary. Istotne są zwłaszcza powody, które skłoniły nas do przemieszczenia się. Są uznawane za rozstrzygające dla ustalenia rzeczywistego miejsca zamieszkania!
TU FACHOWO POMOGĄ
Chcesz uzyskać więcej informacji o obowiązkach zagranicznego pracodawcy wobec pracownika oraz zasadach opłacania składek? Skontaktuj się z I Oddziałem ZUS w Warszawie, ul. Senatorska 6/8, 00-917 Warszawa. Możesz też zadzwonić na infolinię ZUS 801 400 987 lub 22 560 16 00, od poniedziałku do piątku w godz. 8.00-18.00.
Dołącz do nas na Facebooku!
Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!
Kontakt z redakcją
Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?
