W dawnej stolicy Bagratydów

W Kars zatrzymuje się podczas podróży do dawnej ormiańskiej stolicy Ani. To ostatni przystanek. Do granicy z Armenią jest stąd zaledwie 45 km. Polscy turyści rzadko zaglądają do tej miejscowości.

- Europejczycy niezbyt często tutaj przyjeżdżają. Nie ma tutaj plaż, ani luksusowych hoteli. Jest za to dużo ciekawych zabytków - zapewnia Iwona, przewodniczka i pilotka polskiego biura podróży Itaka.

Ślady bogatej historii są tutaj widoczne na każdym kroku. Na miastem góruje forteca wzniesiona w połowie XII w. W 1386 r. zamek zdobył i zburzył Tamerlan. Został odbudowany w 1579 r. przez wezyra Lala Mustafę Pasa dla cesarza Murata III. Potem był kilka razy przebudowywany. Został odrestaurowany w połowie XIX w., przez ponad 40 lat - od 1878 do 1920 r. - służył jako koszary rosyjskich żołnierzy.

Panorama Kars
(fot. Dariusz Brożek)

Na dziedzińcu zamku otacza nas tłum żebraków. Uciekają na widok policjantów, zaś Iwona opowiada nam o masakrze z 1920 r. - W 1878 roku miasto i cześć prowincji zajęli Rosjanie. Wycofali się w 1920 roku. Miasto zajęli Ormianie, którzy w zamku urządzili rzeź katolików i muzułmanów. Potem Kars został odbity przez wojska republikańskiej Mustafy Kemala Ataturka i przyłączony do Turcji. Właśnie tutaj w 1921 roku podpisano traktat pokojowy między Turcją i Rosją Sowiecką. Na jego mocy ten region został przyznany Turcji, natomiast Ataturk zrezygnował z roszczeń do Baku. Po drugiej wojnie Rosjanie planowali podbój prowincji, ale powstrzymali ich Anglicy i Amerykanie - opowiada.

Przed bramą czeka na nas gromadka umorusanych dzieci. Chłopcy mają po pachami przenośne wagi łazienkowe. Możemy się zważyć, opłata wynosi dolara. Dziewczynki proponują nam opakowania jednorazowych chusteczek higienicznych. Cena taka sama - jeden dolar.

Jednemu z malców daję monetę o nominale dwóch euro. Chłopiec patrzy na nią ze zdumieniem i wyraźnym rozczarowaniem. Prawdopodobnie pierwszy raz widzi walutę zjednoczonej Europy...

Nowy meczet w Kars.
(fot. Dariusz Brożek)

Ślady panowania rosyjskiego z lat 1878-1920 widać w centrum miasteczka. To budowane wtedy przez Rosjan drewniane i kamienne domy. Kamienny most na przedmieściach ma jednak znacznie starszą metrykę. Wybudowany został w XV w. W 1579 r. został zniszczony przez trzęsienie ziemi, odbudowany w 1725 r.

Naszym kolejnym przystankiem jest kościół zbudowany w X w. przez bagratydzkiego króla Abasa. Teraz to meczet z charakterystyczna kopułą, na którą znajdują się rzeźby dawnych patronów - Dwunastu Apostołów. Świątynia jest zamknięta i powoli obraca się w ruinę. Na dachu i murach rośnie mech i kępy trawy. W pobliżu znajdują się ruiny świątyni Ulu Cami i pałacu Beylerbeyi Sarayi.

Podczas kolacji w hotelu przewodniczka poleca nam ciasteczka z lokalnym miodem (çiçek balı), z którego Kars słynie w całej wschodniej Anatolii. Kolejnym regionalnym przysmakiem jest znakomity delikatny ser pleśniowy. - W Kars wytwarzane są znakomite tureckie dywany - dodaje Iwona.

Miasto rozsławił w swojej powieści "Śnieg" znany turecki pisarz Orhan Pamuk. W 2006 r. został laureatem literackiego Nobla. Tureckich nacjonalistów jednak wcale nie cieszy ta sława.

- To wróg państwa tureckiego. Kłamliwie nas oskarża o rzezie Ormian. To my byliśmy ofiarami ormiańskiej agresji - denerwuje się sklepikarz Ahmed, którego pytamy o pisarza podczas zakupów.

Forteca z czasów królestwa Bagratydów
(fot. Dariusz Brożek)

Kars ma znacznie dłuższą historię od Poznania czy Krakowa. Jego nazwa pochodzi prawdopodobnie od Karsaków - tureckiego plemienia, które przybyło tutaj z Kaukazu w II wieku przed Chrystusem. W latach 928-961 był stolicą ormiańskiej dynastii Bagratydów. W tym okresie wzniesiona została katedra, znana później jako Kościół Apostołów. W 963 r. Ormianie przenieśli stolicę do oddalonej o 40 km na wschód Ani, zaś miasto stało się stolicą regionu Vanad.

W 1065 r. ostatni ormiański król Karsu Gagik II przekazał miasto Bizancjum. Wkrótce jednak przeszło pod panowanie Turków Seldżuckich, zaś w XIII w. zostało przyłączone do królestwa Gruzji. W XVI wieku miasto znalazło się pod panowaniem Ottomanów.

Zaplanuj wolny czas - koncerty, kluby, kino, wystawy, sport